но́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. гл. нага.
2. Апора, стойка (стала, крэсла і пад.).
Н. крэсла.
3. Ніжняя частка грыба або сцябло расліны.
4. Рассоўная частка некаторых інструментаў (спец.).
Н. цыркуля.
◊
Казіная ножка — самаробная папяроса ў выглядзе люлькі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́сунуць, -ну, -неш, -не; -сунь; -нуты; зак., што.
1. Выставіць вонкі, паказаць.
В. галаву ў акно.
2. Сунучы, перамясціць, выставіць наперад.
В. шуфляду са стала.
В. стол на сярэдзіну пакоя.
3. перан. Прапанаваць для абмеркавання.
В. план-праект.
|| незак. высо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
полк, палка́, мн. палкі́, палко́ў, м.
1. Вайсковая адзінка, якая звычайна ўваходзіць у склад дывізіі або брыгады.
Гвардзейскі п.
Авіяцыйны п.
2. перан., каго (чаго). Мноства, натоўп (разм.).
П. памочнікаў.
◊
У нашым палку прыбыло (разм.) — нас стала больш.
|| прым. палкавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
круго́м, прысл. і прыназ.
1. прысл. 3 усіх бакоў.
К. лес.
К. людзі.
2. прысл. Робячы кругавы рух.
Абляцець к.
Павярнуцца к.
3. прысл. Поўнасцю.
К. вінавата.
4. прыназ. з Р. Вакол каго-, чаго-н.
К. хаты растуць кветкі.
К. лесу поле.
Абысці к. стала.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адкрыццё, -я́, мн. -кры́цці, -яў, н.
1. гл. адкрыць.
2. Тое, што выяўлена, стала вядомым у выніку даследаванняў і пад., новая ісціна.
Навуковае а.
А. атамнай энергіі.
3. Тое, што неспадзявана для каго-н. устаноўлена, выяўлена, пазнана.
І раптам нечаканае а.: ён піша вершы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
халада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. безас. Пра наступленне халадоў, паніжэнне тэмпературы паветра.
У кастрычніку стала х.
2. Тое, што і халадзець (у 2 знач.; разм.).
3. Пакутаваць ад холаду; мерзнуць (разм.).
У вайну і халадалі і галадалі.
|| зак. пахалада́ць, -а́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Стальні́ца ‘верхняя дошка, крышка стала’ (ТСБМ, Янк. 1), ‘дошчачка, на якой рэжуць сала, мяса, крышаць капусту і інш.’ (Сл. ПЗБ), ‘дошка столі’ (Янк. 1), стольні́ца ‘шуфляда ў стале’ (ТС), столны́ця, столнэ́ца ‘паверхня стала’, ‘шуфляда ў стале’, ‘дошчачка, на якой рэжуць гародніну, мяса’ (Сл. Брэс.). Дэрыват ад прым. *стольны < стол з суф. ‑іц(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папрыма́ць сов. (о многом, о многих)
1. приня́ть;
2. убра́ть;
п. са стала́ — убра́ть со стола́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
взви́деть / я (он) не взви́дел све́та у мяне́ (у яго́) ста́ла цёмна (пацямне́ла) у вача́х.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дарабі́ць, -раблю́, -ро́біш, -ро́біць; -ро́блены; зак., што.
1. Скончыць, завяршыць работу, давесці да патрэбнага ўзроўню.
Д. справы.
Д. праект забудовы.
2. Зрабіць дадаткова, прырабіць што-н. да чаго-н.
Д. ключ.
Д. ножку да стала.
|| незак. дарабля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. даро́бка, -і, ДМ -бцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)