пралічы́цца, ‑лічуся, ‑лічышся, ‑лічыцца; зак.
Памыліцца ў меркаваннях, падліках. [Старыковіч:] — Стог — пад неба, а сена ў ім па вазе не шмат. Пралічыліся, выходзіць. Асіпенка. Толькі .. [Сенька] пралічыўся — лазняк тут рос вузкай паласой, і не паспеў злодзей прабегчы і метраў з дваццаць, як выскачыў на адкрытае месца. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэквізі́т, ‑у, М ‑зіце, м.
1. Розныя рэчы, неабходныя для пастаноўкі спектакляў ці здымкі кінафільмаў. Рыгор прычыніў вузкія дзверцы за кулісы і паглядзеў на груды складзеных дэкарацый і рэквізіту. Гартны.
2. Неабходны элемент у афармленні дакумента (месца, дата выдачы, подпісы), без чаго дакумент лічыцца несапраўдным.
[Ад лац. requisitum — неабходнае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскасі́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што.
Уст. Расфарміраваць. Раскасіраваць полк. □ І калі наш ЦК заўсёды будзе ведаць, колькі ёсць у данай арганізацыі арганізаваных рабочых, з іх думкай ЦК павінен лічыцца і абавязак раскасіраваць мясцовы камітэт па патрабаванне арганізаваных рабочых. Ленін. // Расфарміраваўшы якое‑н. падраздзяленне, размеркаваць асабісты састаў.
[Ад ням. kassieren.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падтапта́ць, ‑тапчу, ‑топчаш, ‑топча; зак., каго-што.
1. Топчучы нагамі, падмяць пад сябе, раздушыць. Коні падтапталі гусей.
2. Разм. Крыху знасіць абутак. Падтаптаць боты.
•••
Падтаптаць пад ногі — падпарадкаваць сваёй волі, сваёй уладзе; перастаць лічыцца з кім‑, чым‑н. [Лявон:] Гэта парка яшчэ сябе пакажа, хутка ўсю вёску падтопча пад ногі. Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
принима́ться несов.
1. (браться) бра́цца; (начинать) пачына́ць, распачына́ць;
2. (прививаться) прыма́цца; см. приня́ться;
3. страд. прыма́цца; бра́цца, лічы́цца; сустрака́цца; набыва́цца; прыбіра́цца, забіра́цца; см. принима́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пат 1, ‑а, М паце, м.
Становішча ў шахматнай гульні, калі ігрок не можа зрабіць чарговага ходу, не падставіўшы пад удар свайго караля, і калі партыя лічыцца нічыёй.
[Фр. pat.]
пат 2, ‑у, М паце, м.
Сорт пасцілы.
•••
Жамчужны пат — густая маса серабрыстага колеру, знешне падобная на перламутр, якая прымяняецца для пакрыцця паперы, шкляных пацерак і інш.
[Ад фр. pâte — цеста.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыкле́іць, ‑клею, ‑клеіш, ‑клеіць; зак., што.
Прымацаваць клеем або чым‑н. клейкім. Прыклеіць плакат. Прыклеіць аб’яву. □ Бараду прыклеіў, Зноў парык надзеў. Бядуля. // перан. Замацаваць за кім‑н. (прозвішча, мянушку). Аксану ўсе Міленькай звалі, а мяне Насацікам. Чаму Міленькая — зразумела, а Насаціка мне прыклеілі з прычыны непамернага майго носа. Пянкрат. З Веньямінам Мудрык лічыцца, бо яму мянушкі не прыклеіў. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бараба́ншчык, ‑а, м.
1. Салдат або піянер, які адбівае такт на барабане пры маршыроўцы; музыкант аркестра, які іграе на барабане.
2. Працаўнік, які падае снапы ў барабан малатарні. Маша.. падавала цяжкія снапы барабаншчыку: ёй хацелася ператрымаць іх усе ў сваіх руках. Шамякін.
•••
Адстаўной казы барабаншчык (іран.) — чалавек, які не заслугоўвае ніякай увагі, з якім ніхто не лічыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цані́цца, цанюся, цэнішся, цэніцца; незак.
1. Мець пэўную цану; валодаць каштоўнасцю. Цвёрдыя сарты пшаніцы вельмі цэняцца на сусветным рынку. □ [Алег:] — Тут, у гэтых бязлесных мясцінах, паша сасна здорава цэніцца. Радкевіч.
2. Лічыцца значным, важным, каштоўным. Сёння больш пачынае цаніцца ў літаратуры такая якасць, як настраёвасць, філасофская глыбіня, добрая апавядальнасць. Гіст. бел. сав. літ.
3. Зал. да цаніць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Слуць, ст.-бел. слути ‘лічыцца, называцца’ (Ст.-бел. лексікон). Гл. слыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)