зва́ние в разн. знач. зва́нне, -ння ср.;
зва́ние профе́ссора зва́нне прафе́сара;
почётное зва́ние ганаро́вае зва́нне;
◊
и зва́ния нет кого́-чего́ а ні зва́ння няма́ каго́-чаго́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
изно́с знос, род. зно́су м.;
нет изно́су (а) разг. няма́ зно́су;
до изно́су (а) да зно́су;
изно́с обору́дования знос абсталява́ння;
испыта́ние на изно́с выпрабава́нне на знос;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
отсу́тствующий
1. прич. які́ (што) адсу́тнічае, яко́га няма́;
2. прил. адсу́тны;
отсу́тствующий взгляд адсу́тны по́зірк;
3. сущ. адсу́тны, -нага м.;
установи́ть число́ отсу́тствующих устанаві́ць ко́лькасць адсу́тных.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
поми́н уст., прост. памі́н, -ну м.;
◊
лёгок на поми́не лёгкі на ўспамі́н, пра во́ўка памо́ўка, а воўк і тут;
(и) в поми́не нет (і) за́ваду няма́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гайда́р, гайда́й ’паганяты жывёлы’ (палес., Выгонная Л. Ц., вусн. паведамл.), гайда́й, гойда́й ’гандляр коньмі’ (лун., Шатал.). Параўн. Вяр.-Крыв.гайдай у песнях (Дзмітр.). Як відаць з геаграфіі слова, у бел. мове яно вядома толькі на поўдні. Укр. гайда́р(ь), гайдай ’пастух авечак’ (агляд іншых форм гл. у Рудніцкага, 528). Як мяркуе Рудніцкі (там жа), мабыць, ад выклічніка га́йда́ (цюрк.). Гэта этымалогія ёсць ужо ў Цімчанкі. Слоў гайда́р, гайда́й няма, здаецца, у рус. мове (няма ў Даля і ў СРНГ). Можна думаць, што гэтыя словы ўтварыліся ва ўкр. мове (параўн. і ўкр. прозвішча Гайда́й, Гайда́р).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ко́ка ’яйцо’ (ТСБМ, Нар. лекс., Бяльк., Шат., Сцяшк., Мат. Гом.). Укр. коко, рус. коко ’тс’, балг. коко ’тс’, польск. koko, чэш. koko, н.-луж. koko ’тс’. Гукапераймальнае. Няма падстаў для праславянскай рэканструкцыі. Параўн. какатаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Немала́ду (німала́ду) ’невядома’ (Янк. 1), ’без прычыны, немаведама за што’ (Некр.), немаладу́ ’невядома; вельмі многа’ (саліг., гл. Мат-лы науч.-теор. конф. Мин. пед. ин-та. Мн., 1966, 9). Са спалучэння няма́ ла́ду, гл. лад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зірк 1, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца ў значэнні дзеясловаў зірнуць і зіркнуць пры выражэнні нечаканасці, раптоўнасці выяўлення або наступлення чаго‑н. — Мама! — устрывожыліся дзеці. — Нашай грушы няма! Дзядзька грушу забраў!.. Маці зірк у акно: праўда, дзічкі як бы ўжо няма. Ракітны. «Вось каб і грошы так жа знайсці!» — прамовіў парабак. Аж зірк — а пад нагамі скураны кашалёк. С. Александровіч.
зірк 2, ‑у, м.
Абл. Погляд, позірк. Першы Нахлябічаў зірк быў на Галену. Чорны. Увайшла бабка, акінула зіркам маладых настаўнікаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытво́рства, ‑а, н.
1. Няшчырыя, ілжывыя паводзіны з мэтай увесці ў зман. Увогуле ўзаемаадносіны паміж людзьмі на заводзе.. [Славіку] падабаліся. Няма той інтэлігенцкай ветлівасці, як на студыі, але няма і прытворства. Шамякін. Халуста пакрысе пачаў рабіцца такім, якім ён быў заўсёды на людзях, і Беразоўскі не мог зразумець, дзе пачынаецца і канчаецца яго прытворства. Чарнышэвіч.
2. Тое, што і прытворнасць. — Мы яшчэ не паспелі пазнаёміцца, а ўжо быццам як сварыліся. — Няўжо? — здзіўлена ўсклікнуў Хрупак, і Залуцкі адчуў у яго здзіўленае прытворства. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апа́ска, ‑і, ДМ ‑цы, ж.
Разм. Асцярожнасць, выкліканая прадбачаннем нядобрага, непрыемнага. Хадзіць з апаскай. Гаварыць з апаскай. // Боязь, страх. Што ты глянула, з такой апаскаю? Глебка. Вялікай апаскі няма — з Журавіч немцы паўцякалі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)