струп, ‑а, м.
Корка, якая зацягвае паверхню або краі раны, ранкі пры іх зажыванні. Сек .. [Макара] канчуром кабеля Сямён Агрызка. Біў не моцна, але ўсё ж рассек скуру, і цяпер на тых месцах выраслі чорныя, крывавыя струны. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
душы́ць¹, душу́, ду́шыш, ду́шыць; ду́шаны; незак.
1. каго. Пазбаўляць жыцця, моцна сціскаючы горла.
Д. вяроўкай.
2. каго. Не даваць магчымасці свабодна дыхаць.
Каўнер ду́шыць.
Ду́шыць кашаль.
3. перан., каго-што. Прыгнятаць, не даваць магчымасці развівацца чаму-н.
Д. свабоду.
|| зак. задушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны.
|| звар. душы́цца, душу́ся, ду́шышся, ду́шыцца (да 1 і 3 знач.); зак. задушы́цца, -ушу́ся, -у́шышся, -у́шыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мы́ліць, -лю, -ліш, -ліць; незак.
1. каго-што. Церці мылам з вадою.
М. рукі.
2. што. Распускаць мыла ў вадзе.
М. ваду.
◊
Мыліць (намыліць) шыю каму (разм.) —
1) біць каго-н., сурова распраўляцца;
2) моцна прабіраць каго-н., строга выгаворваць.
|| зак. намы́ліць, -лю, -ліш, -ліць.
|| звар. мы́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца (да 1 знач.); зак. намы́ліцца, -люся, -лішся, -ліцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надарва́ць, -рву́, -рве́ш, -рве́; -рвём, -рвяце́, -рву́ць; -рві́; -рва́ны; зак., што.
1. Крыху, не да канца парваць.
Н. вяроўку.
2. Пашкодзіць здароўе ў выніку якіх-н. празмерных намаганняў.
Н. здароўе.
◊
Надарваць жывот (жываты) (разм.) — вельмі моцна і доўга пасмяяцца.
Надарваць сэрца (разм.) — выклікаць душэўныя пакуты.
|| незак. надрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. надры́ў, -ры́ву, м. (да 1 знач.) і надрыва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ірвану́ць і (пасля галосных) рвану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак.
1. гл. ірваць.
2. каго-што. Моцна тузануць, рэзка пацягнуць.
І. дзверы.
3. Рэзка скрануцца з месца, рэзкім рухам кінуцца куды-н. (разм.).
Матацыкл ірвануў з месца.
4. што. Пачаць імкліва рабіць што-н. (разм.).
Ірванём усе дружна.
5. каго-што. Падарваць, узарваць што-н. з выбухам.
Ірвануў снарад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
страсяну́ць, -сяну́, -сяне́ш, -сяне́; -сянём, -сеняце́, -сяну́ць; -сяні́; -сяну́ты; зак.
1. каго-што і чым. Рэзкім, парывістым рухам скалануць.
С. галіну грушы.
С. чупрынай.
2. што. Трасучы, ачысціць ад чаго-н.
С. з плашча пыл.
3. каго-што. Пры яздзе па няроўнай дарозе падкінуць, трасянуць (безас.).
Пры павароце машыну моцна страсянула.
4. перан., што. Парушыць цішыню, спакой.
Моцны крык страсянуў цішыню.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нагарэ́ць сов.
1. в разн. знач. нагоре́ть;
кнот ~рэ́ў — фити́ль нагоре́л;
электры́чнасці нагарэ́ла на шмат рублёў — электри́чества нагоре́ло на мно́го рубле́й;
2. безл., разг. нагоре́ть, доста́ться;
яму́ мо́цна ~рэ́ла — ему́ кре́пко нагоре́ло (доста́лось)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Карачу́наваты ’моцна скрыўлены, пакрыўлены, пакручаны (пра дрэва)’ (Нар. лекс.). Прамы дэрыват ад карачун у значэнні ’крывое дрэва’. Папярэдняя лексема гаворыць аб тым, што карачун у гэтым значэнні дэрыват ад koračiti (параўн. рус. корачить ’рабіць крывым, гнуць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазамярза́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
1. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Пакрыцца лёдам, замерзнуць — пра ўсё, многае. Рэкі пазамярзалі.
2. Загінуць ад холаду — пра ўсіх, многіх. // Моцна змерзнуць — пра ўсіх, многіх. [Яўген:] — Што, пазамярзалі седзячы?.. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палы́н, ‑у, м.
Пустазелле з моцным пахам і горкім смакам. Дні беглі... Пасекі пачалі зарастаць быллём і палыном. Чарот. Зоры, як праз сон, млелі нада мною, і моцна пах усюды палын. Лупсякоў.
•••
Цытварны палын — лекавая расліна сямейства складанакветных.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)