крамянёвы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да крэменю (у 1 знач.). Крамянёвая глыба. // Зроблены з крэменю. Крамянёвыя прылады першабытнага чалавека. // Які дзейнічае з дапамогай крэменю. Крамянёвая стрэльба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недаскана́лы, ‑ая, ‑ае.
Які не дасягнуў дасканаласці; які не пазбаўлены недахопаў. Недасканалыя вершы. Недасканалыя прылады. □ Меркаванні былі розныя, але ўсе яны былі альбо недасканалыя, альбо фантастычныя. Мікуліч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Панара́д ’каркас, аснова калёс’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Мат. Гом.), ’ткацкі станок’ (Мат. Гом., Нар. сл.), ’поўны камплект колаў’ (Інстр. I), ’другарадныя часткі бота: сцелькі, заднікі і інш.’ (Гарэц.), ’усе ткацкія прылады’ (Сцяшк. МГ, Інстр. II), понара́д ’тс’ (Влад.), панаро́д ’калёсы з драбінамі; матэрыял на ніз ботаў’ (Др.-Падб.). Беларускі рэгіяналізм. Утворана пры дапамозе прыст. па‑ ад нарад (гл.) або як бязафіксны дэрыват ад *панарадзіць < нарадзіць (гл.); далей да рад. У інш. слав. мовах з іншымі прыстаўкамі: рус. снаря́д ’снасць, прылады’, чэш. nářadí ’прылады’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ва́бенне, ва́бене ’вабік’ (Сцяшк. МГ). Да вабіць. Канкрэтнае значэнне прылады развілося, відаць, у дыялектнай мове.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
серсо́, нескл., н.
Гульня з тонкім лёгкім абручом, які падкідаюць і ловяць спецыяльнай палачкай, а таксама прылады для гэтай гульні (абручы і палачкі). Гуляць у серсо. Купіць серсо.
[Фр. cerceau.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Начы́нне ’інструменты, прылады’ (Яруш.), ’драўляны посуд; набор рамесніцкіх прылад, інструментаў’ (Нас.), начы́нье ’набор прылад’: начынье кросна ткаць (ТС), начы́ння, начы́не, начы́нё, начы́нё ’ўвесь посуд у хаце; інструмент’ (Сл. ПЗБ), начы́нё ’сталярны інструмент’ (навагр., Нар. словатв.), начэнё ’рамесніцкія прылады’ (Кліх), начэ́ня ’сталярны інструмент’ (нясвіж., З нар. сл.), ’начынне, рэчы’ (лід., Сл. ПЗБ), ст.-бел. начине ’сукупнасць прадметаў, прыналежнасць якога-небудзь ужытку; посуд рознага прызначэння; рамесніцкі інструмент’ (Дасл. (Гродна), 121), укр. начи́ння ’посуд; інструмент, прылады; частка кроснаў’, польск. naczynie ’ёмістасці, посуд; прылады, інструменты’, чэш. náčiní ’рамесніцкія прылады; кухонны посуд’. Паводле Булыкі (Лекс. запазыч., 94), ст.-бел. начинье (начынье) ’прылада, інструмент’ (з пач. XVI ст.) запазычана са ст.-польск. naczynie ’тс’; улічваючы геаграфію, хутчэй можна гаварыць пра арэальную інавацыю, цэнтр якой знаходзіўся, відаць, на чэшскай моўнай тэрыторыі (параўн. ст.-чэш. náčiní ’інструмент; посуд’). Да чын ’спосаб’, параўн. такім чынам ’так, такім спосабам’, паралельнае да надоба, надобʼе ’хатнія рэчы, прылады’ (славен. dob ’спосаб, рад’), параўн. балг. на́чин ’спосаб’ і інш., першапачаткова ’рэчы, што прызначаюцца для пэўнага спосабу працы; адпаведным чынам выкарыстоўваюцца’, гл. Махэк₂, 387; Брукнер, 82. Маг. начы́ньня ’вантробы’ (Бяльк.), фармальна тоеснае разгледжаным словам, мае іншае паходжанне: ад начыня́ць, чыні́ць ’фаршыраваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спры́тны, -ая, -ае.
1. Якому ўласцівы фізічны спрыт; лоўкі, умелы, паваротлівы ў рабоце.
Ён быў с., здольны да ўсякай работы.
Спрытныя рукі ўсё зробяць.
2. Які знаходзіць выхад з любога становішча, прадпрымальны, кемлівы, знаходлівы.
С. арганізатар.
3. Зграбны, прыгожага аблічча, стройнага складу.
С. хлопец.
4. Зручны для карыстання (пра рэчы, прылады; разм.).
Спрытная лапата.
|| наз. спры́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
варво́ль, ‑ю, м.
Тое, што і ворвань. Антось агледзеў тут прылады, Калёсам добрадаў «памады», Густога дзёгцю і варволю. Колас. Дым гэты змяшаўся з пахам вымазаных варволем папоўскіх ботаў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыру́льніцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да цырульніка, належыць цырульніку. Цырульніцкія прылады. Цырульніцкая справа. □ Вунь ужо выходзяць з пад’ездаў прыбраныя, прычасаныя па апошняму жэсту цырульніцкай моды маладзенькія масквічкі. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стаўны́, ‑ая, ‑ое.
Спец. Умацаваны на месцы, нерухомы (пра рыбалоўныя прылады). — А што, Дняпро для цябе толькі? — спытаў Кандрат .. Вось мы ўчора назнарок стаўную сетку ля трох вербаў паставілі. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)