нешчаслі́вы, -ая, -ае.
1. Які прыносіць няшчасце, гора; поўны няшчасця.
Н. дзень.
2. Такі, якому не дадзена шчасце, радасць.
Без маткі нешчаслівыя дзеткі (прыказка).
3. Які не прыносіць удачы.
Н. латарэйны білет.
4. Такі, якому не шанцуе, не спрыяе поспех.
Н. сапернік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кар’еры́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
Чалавек, які імкнецца зрабіць кар’еру (у 1 знач.) і клапоціцца толькі пра асабісты поспех, не зважаючы на інтарэсы іншых.
|| ж. кар’еры́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.
|| прым. кар’еры́сцкі, -ая, -ае.
Кар’ерысцкія планы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фуро́р, ‑у, м.
Шумны публічны поспех; бурнае праяўленне захаплення кім‑, чым‑н. Зрабіць фурор сваім выступленнем на конкурсе. □ Усюды, куды трапляла «Кніга быція» Крапівы, яна рабіла сапраўдны фурор. Таўлай.
[Ад лац. furor — шаленства, нястрымнасць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ура́, выкл.
Баявы вокліч войск пры атацы, а таксама вокліч, які выражае захапленне, адабрэнне.
◊
На ўра —
1) рашучай атакай ці ў рашучую атаку з крыкамі «ўра»;
2) з энтузіязмам, горача (разм.).
Прапанова прайшла на ўра;
3) не падрыхтаваўшыся, з надзеяй на выпадковы поспех (разм.).
Дзейнічаць на ўра.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Спех ‘паспешлівасць, спешка’ (ТСБМ, Бяльк., Барад.), ‘поспех, спор’ (Нас., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ), ‘хуткасць, поспех’ (ТС). Параўн. укр. спіх, рус. спех, успе́х, польск. śpiech, в.-луж., н.-луж., чэш. spěch, славац. spech, славен. spẹh ‘паспешлівасць; працвітанне’, балг., макед. спех, ст.-слав. спѣхъ ‘паспешлівасць, прага’. Прасл. *spěxъ. Да спець (гл.). Параўн. лац. spēs, мн. л. spērēs ‘чаканне; надзея’. У праславянскай чакалася б *spěs‑; канчатковае ‑x тлумачыцца аналогіяй: *spěxъ: *spěti, як *grěxъ: *grěti; гл. Фасмер, 3, 734 з літ-рай; Сной₁, 700; Шустар-Шэўц, 1138–1139.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адно́сны, -ая, -ае.
1. Які вызначаецца пры параўнанні, супастаўленні з чым-н., правільны толькі пры пэўных умовах.
А. поспех.
Зіма адносна (прысл.) цёплая.
Адносная прыгажосць.
2. У мовазнаўстве: які паказвае адносіны паміж чым-н., да чаго-н.
А. прыметнік.
А. займеннік.
|| наз. адно́снасць, -і, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гандыка́п, ‑а, м.
1. Спаборніцтва, пры якім слабейшаму праціўніку для ўраўнаважання танцаў на поспех аддаецца перавага ва ўмовах (змяншэнне дыстанцыі, нагрузкі і пад.).
2. Скачкі, у якіх удзельнічаюць коні розных узростаў і вартасцей.
[Англ. handicap.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прагрэ́с ’рух наперад, пераход на больш высокую ступень развіцця’ (ТСБМ). Запазычанне XIX ст. (Гіст. лекс., 250) з рус. прогре́сс ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 97), дзе праз польск. progress або ням. Progress < лац. progressus ’поспех’ (Фасмер, 3, 372).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
такты́чны
1. такти́чный;
т. чалаве́к — такти́чный челове́к;
2. воен., перен. такти́ческий;
~ныя заня́ткі — такти́ческие заня́тия;
т. по́спех — такти́ческий успе́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тэнісі́ст, ‑а, М ‑сце, м.
Ігрок у тэніс. — Калі думкі тэнісіста лунаюць па-за кортам, яму цяжка разлічваць на поспех, — у тон яму адказвала Валя, чакаючы, што Павел зразумее намёк і раскажа пра свае турботы. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)