афрыка́та, ‑ы, ДМ ‑каце, ж.
Складаны зычны гук, які ўтвараецца цесным злучэннем зычнага выбухнога з зычным фрыкатыўным таго самага месца ўтварэння, напрыклад: беларускае «ц» з «тс», «ч» з «тш».
[Лац. affricata — прыцёртая.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
м, нескл., н.
1. Чатырнаццатая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «э м». Малое м.
2. Санорны, насавы, губна-губны, змычны зычны гук; можа быць мяккім і цвёрдым. Мілы, мыла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кры́тык, ‑а, м.
1. Той, хто аналізуе і ацэньвае чые‑н. паводзіны, дзейнасць і пад. Крытык капіталізму. Патрабавальны крытык.
2. Той, хто займаецца крытыкай (у 3 знач.). Літаратурны крытык. Му зычны крытык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зубны́ в разн. знач. зубно́й;
з. боль — зубна́я боль;
з. парашо́к — зубно́й порошо́к;
з. зы́чны — лингв. зубно́й согла́сный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сугу́к ’зычны гук’ (Станк.). Як лінгвістычны тэрмін калька т. зв. культурных еўрапейскіх тэрмінаў, параўн. чэш. souhlaska, макед. согласка і пад., у аснове якіх лац. consonāns ’тс’ (Сной₂, 680); варыянт зычны або сугалосны гук (зык) ’тс’ (Некр. і Байк.) калькуе рус. согла́сный звук, у сцягненай форме параўн. славен. soglasnik, серб.-харв. сугласник ’тс’ (ESSJ SG, 1, 240). Да су- і гук, да семантыкі параўн. сугу́чны ’калі гук да гуку пасуе’ (Варл.), г. зн. ’які вымаўляецца разам з галосным’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
зво́нкий зво́нкі; (громкий — ещё) гу́чны;
зво́нкий согла́сный лингв. зво́нкі зы́чны;
зво́нкая моне́та зво́нкая мане́та;
зво́нкая фра́за зво́нкая фра́за;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ляле́біць ’песціць, даглядаць’ (Бяльк.). Да ляле́яць (гл.). Зычны ‑б‑ замест ‑й, відаць, пад уплывам польск. uwielbić ’горача любіць’, ’пакланяцца’ ці бел. ⁺вяле́біць (параўн. ст.-бел. велбити, вельбити ’славіць, праслаўляць’, ’велічаць, узвялічваць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вярце́сты ’пакручаны (аб капусце)’ (навагр., КТС) у загадцы ўжываецца побач з рыфмаваным круцесты, якое на суседняй тэрыторыі мае форму крутасты (пруж., кобр., пін.). Да вярцець (гл.); мяккі зычны асновы з’яўляецца прычынай суфіксальнага варыянта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тубэ́льны ‘перакананы’ (Мат. Гом.). Няясна; магчыма, звязана з польск. tubalny ‘гучны, зычны, прарэзлівы’ (Варш. сл.) з семантычным пераходам ‘гучны’ > ‘перакананы (які гучна адстойвае свае погляды)’, што, відаць, да tuba ‘музычны інструмент’, гл. туба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
б 1, нескл., н.
1. Другая літара беларускага алфавіта, якая мае назву «бэ». Малое б. □ Хто сказаў а, той павінен сказаць і б. Прыказка.
2. Выбухны, звонкі, губна-губны зычны гук. Звонкае б.
б 2,
гл. бы 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)