ту́ндра, ‑ы. ж.
Паўднёвая зона арктычнага пояса зямнога шара, якая характарызуецца суровым кліматам, бязлессем, вечнай мерзлатой, беднай расліннасцю. Ілюмінатар адкрываў даволі сумны пейзаж: бясконцую бель тундры, на якой дзе-нідзе кусціліся карлікавыя бярозкі. «Маладосць».
[Ад фін. tunturi — бязлесая плоская вяршыня.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абстрэ́л, ‑у, м.
1. Стрэльба па якой‑н. цэлі. Артылерыйскі абстрэл. □ Тым часам партызанам удалося неяк шчасліва выскачыць з-пад абстрэлу. Карпюк.
2. Спец. Зона, якая абстрэльваецца. Шырокі абстрэл.
•••
Узяць (браць) пад абстрэл гл. узяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паграні́чча, ‑а, н.
Месца, зона, раён на граніцы. У штабе атрада мне паказалі адзін з шматлікіх дакументаў мужнасці. Два лісточкі паперы, на якіх формай рапарта начальніка заставы коратка і суха гаварылася аб змаганні і смерці васемнаццаці герояў пагранічча. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пляж ’бераг мора, возера, ракі, на якім загараюць і адпачываюць у час купальнага сезону’ (ТСБМ; ваўк., Сцяшк. МГ). Праз рус. мову з франц. plage ’тс’, ’узмор’е’, якое, як і італ. piaggia ’узбярэжжа’, узыходзяць да італ.-лац. plagia < лац. plaga ’вобласць, пояс, зона’ (Фасмер, 3, 291; Банькоўскі, 2, 600).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нейтра́льны в разн. знач. нейтра́льный;
~ная дзяржа́ва — нейтра́льное госуда́рство;
~ная зо́на — нейтра́льная зо́на;
н. раство́р — нейтра́льный раство́р;
~ныя часці́цы ядра́ а́тама — нейтра́льные части́цы ядра́ а́тома;
○ ~ная раўнава́га — физ. безразли́чно-усто́йчивое равнове́сие;
н. по́яс магні́та — физ. безразли́чный по́яс магни́та;
н. ток. — физ. нейтра́льный ток
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Та́мацька, та́мацькі ’там’ (Нас., Бяльк., Сл. ПЗБ; бых., Яшк. Мясц.; Яўс.). Да там, тамака (гл.); Карскі (2–3, 69) дапускае паходжанне “ласкальнага” мяккага ц як з т, параўн. та́матка (рагач., Мат.), так і з ч, параўн. та́мачка (Мат. Гом.), пры гэтым геаграфія слоў схіляе да прыняцця апошняга (зона т. зв. цокання ў паўночна-ўсходняй Беларусі).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трапі́чны 1, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да тропікаў; размешчаны ў тропіках. Трапічная зона. Трапічныя краіны. // Уласцівы тропікам, пашыраны ў тропіках. Трапічныя хваробы. Трапічны лівень. Трапічная гарачыня. // Прызначаны для тропікаў. Трапічны шлем.
•••
Трапічны год гл. год.
трапі́чны 2, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і тропавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отчужде́ние
1. (действие) юр. адчужэ́нне, -ння ср.;
2. (отдаление) аддале́нне, -ння ср. адчужэ́нне, -ння ср.;
полоса́ отчужде́ния ж.-д. паласа́ (зо́на) адчужэ́ння;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
басе́йн, ‑а, м.
1. Штучны вадаём для плавання са сценамі, умацаванымі цэглай, цэментам. Спартыўны басейн.
2. Тэрыторыя мора, возера, ракі разам з сушай, з якой у іх сцякаюць паверхневыя і падземныя воды. Басейн Заходняй Дзвіны. Басейн возера Нарач.
3. Зона залягання каштоўных выкапняў. Данецкі вугальны басейн.
[Фр. bassin.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры́гарадны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да прыгарада; знаходзіцца ў прыгарадзе. Прыгарадныя жыхары. Прыгарадны завод. Прыгарадны раён. // Які знаходзіцца паблізу горада. Прыгарадны лес. Прыгарадная зона. □ Пачалася аблава па ўсім гарадку і па прыгарадных вёсках. Чорны.
2. Які мае адносіны да транспартных зносін паміж горадам і прыгарадам. Прыгарадныя касы. Прыгарадны поезд.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)