Дэ́баць ’ісці, дыбаць’ (Сцяц., Бяльк.). Дыялектная форма (змена ы > э) дзеяслова ды́баць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пампу́шачка (З нар. сл.) ’пупышачка’. З польск. pępyszek ’тс’. Змена роду паводле пупышка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тулува́ць ‘дратаваць, таптаць’ (Бяльк.). Гл. талаваць, змена пад уздзеяннем “гармоніі галосных” на Магілёўшчыне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гартава́ны і гарто́ваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад гартаваць.
2. у знач. прым. Апрацаваны гартаваннем (пра метал, металічныя вырабы). Гартаваная сталь. // перан. Стойкі, вынослівы. Расце змена камунарам Стойкім, гартаваным. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ба́гма ’багна’ (Касп., Бяльк., Яшкін). Відавочна, нейкая дыялектная змена (фанетычная ці марфалагічная?) першапачатковага ба́гна (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
катастро́фа, -ы, мн. -ы, -ро́ф, ж.
1. Падзея з трагічнымі вынікамі, раптоўнае вялікае бедства.
Дарожная к.
Авіяцыйная к.
2. Значная змена, якая цягне за сабой рэзкі пералом у грамадскім або асабістым жыцці.
Нацыянальная к.
Сямейная к.
3. Нечаканая і грандыёзная падзея ў гісторыі планеты, якая робіць уплыў на яе далейшае існаванне (спец.).
Тэорыя катастроф.
|| прым. катастро́фны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ігра́, -ы́, мн. ігры, іграў, ж.
1. Выкананне музычнага твора, сцэнічнай ролі.
Майстэрская ігра.
2. Хуткая змена, пералівы колераў, святла і пад.
І. фарбаў.
3. Тое, што і гульня (у 2 знач.).
Спартыўныя ігры.
Азартная і.
4. Тайныя задумы, наўмысныя дзеянні, інтрыгі.
Разгадаць біржавую ігру.
|| прым. ігравы́, -а́я, -о́е і ігра́льны, -ая, -ае.
Ігравыя формы навучання.
Ігральны бізнес.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рата́цыя, -і, ж.
1. Паслядоўнае чаргаванне, змена элементаў якой-н. структуры; абнаўленне складу каго-, чаго-н.
Р. песень на радыёстанцыі.
Р. кадраў.
Арганізатары турніру правялі ратацыю ўдзельнікаў.
2. Перыяд часу, на працягу якога ўсе палі якой-н. гаспадаркі павінны быць заняты культурамі ў адпаведнасці з севазваротам (спец.).
3. Ратацыйная друкарская машына.
|| прым. ратацы́йны, -ая, -ае.
Ратацыйная працэдура.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Рыва́лка ’сяброўка’ (Сцяшк. Сл.). З польск. rywałka ’суперніца’. Змена семантыкі на супрацьлеглую можна, магчыма, растлумачыць экспрэсіўнасцю слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спрашчэ́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. спрашчаць — спрасціць і стан паводле знач. дзеясл. спрашчацца — спрасціцца.
2. Якое‑н. прыстасаванне, змена ў канструкцыі, планіроўцы і пад., якія спрашчаюць што‑н. Унесці спрашчэнні ў канструкцыю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)