Каса́ч 1 ’касач, Iris pseudacorus’. Ад касаты (гл.) пры дапамозе суфікса ‑jь; kasat‑jь > kasačь.
Каса́ч 2 ’цецярук-самец’ (ТСБМ). Гл. папярэдняе.
Каса́ч 3 ’заяц’ (Касп.), да косы ’касавокі’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бяля́к, беляка, м.
1. Заяц, які мяняе зімой колер поўсці на белы. На лёд выскачыў бяляк, прабег з паўсотні крокаў і прысеў, насцярожана стрыгучы доўгімі вушамі. Кірэйчык.
2. Разм. пагард. Белагвардзеец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сяра́к ’шэры заяц, русак’ (Нас.), ’сярмяга, світка з шэрага сукна’ (Нас.), серя́к ’тс’ (Растарг., Шымк. Собр.), сірак ’тс’ (Горбач, Зах.-пол. гов.). Суфіксальнае ўтварэнне ад серы 2 (гл.), параўн. шэры, шарак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасажыр / без білета: безбілетнік, заяц (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
падско́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Разм. Зрабіць невялікі скачок уверх; падскочыць. Кацёлка спачатку падскокнула ўгору,.. потым апусцілася на дол і з гудам роўна пайшла проста на Валодзю. Якімовіч. Заяц падскокнуў і расцягнуўся. П. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шумавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да шуму (у 1 знач.); звязаны з стварэннем шуму. Шумавыя эфекты. Шумавое афармленне радыёперадачы.
2. У паляўнічых — пра звера, паднятага з лежні, спуджанага паляўнічымі сабакамі, шумам. Шумавы заяц.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тылізу́й ‘балотны кулік, Limosa melanura’ (Мядзв.). Магчыма, складанае слова, параўн. пачатак літ. tilvikas ‘бакас, баран, Scolapax’, лат. tilbīte ‘кулік’ і літ. zuĩkis ‘заяц’, гл. выкарыстанне назвы жывёлы для наймення птушак у літ. perkūno oželis ‘бакас’, дзе oželis — ‘козлік’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́лік 1 ’след зайца’ (Інстр. II). Да малы́ (гл.): заяц малымі крокамі ідзе на жыроўку, а адтуль на новае лежбішча. Параўн. рус. паўн.-усх. малик ’лыжня на снезе’ — ’малы след’ у адрозненне ад вялікага — са́нный след (Фасмер, 2, 563).
Ма́лік 2 ’малады заяц’ (гом., Мат. Гом.). Да малы́ (гл.): малады заяц (да 1 года ўзростам), значна меншы за старога. Аналагічна ўтвораны чэш. malík ’мезенец’, ст.-польск. malik (XV ст.), ст.-славян. mȁlič ’гном, нячысцік’, ’д’ябал’, malík ’рэха’. Не выключана сувязь зайца з міфалогіяй ці старажытнымі вераваннямі (параўн. Брукнер, 319).
Малі́к ’патыліца’ (Нас., Растарг.), паўд.-усх. ма́лік (КЭС), чачэр. ’карак у свінні’ (Мат. Гом., Жыв. сл.). З укр. мали́к ’тс’, ’гарбун’, якое з гамали́к ’карак’ < тур. hamallık ’прафесія насільшчыка’ < hamal ’насільшчык’ > араб. ḥammāl ’тс’ (ЕСУМ, 1, 464). Сюды ж і польск. malik ’хвароба коней і валоў: падскурныя гузы на шыі і лбе’, koń malikowaty ’конь з праваленым, увагнутым хрыбетным’; ’нешчаслівы, фатальны’ (Варш. сл., 2, 858).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уцячы́ I сов. втечь; см. уцяка́ць I
уцячы́ II сов.
1. убежа́ть; удра́ть;
хло́пчык уцёк з до́му — ма́льчик убежа́л и́з дому;
2. (скрыться) убежа́ть;
за́яц уцёк у лес — за́яц убежа́л в лес;
3. (из ссылки, тюрьмы и т.п.) убежа́ть, бежа́ть; уйти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перапу́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Разм. Вельмі моцны спалох. Кудахтанне звар’яцелых з перапуду курэй і залівісты брэх сабак несліся з аднаго канца вёскі ў другі. Б. Стральцоў. Дзяўчына падскочыла, нібы той заяц з перапуду, потым сіганула ўбок. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)