Ву́гар ’высокае месца, бугор’ (Прышч., дыс.). Рус. уго́р ’круты бераг ракі, круча, пакаты пад’ём угору’. Ад у‑ і гара (Фасмер, 4, 146).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Касаго́р ’узвышша са спускам з аднаго боку’, укр. косогір, рус. косогор, ст.-рус. косогоръ. Усходнеславянская інавацыя. Складанае слова, якое ўзыходзіць да косы (гл.) і гара (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́рачка I ср., разг. и нар.-поэт., уменьш.-ласк. го́рюшко; см. го́ра
го́рачка II ж., уменьш.-ласк. го́рочка; см. гара́ 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гары́нка ’узгорак’ (Бяльк.). Параўн. рус. дыял. горы́ня ’гара’ (СРНГ, 7, 79–80). У аснове ляжыць *gorynь (да *gora + суфіксацыя ‑ynь). Параўн. і назву р. Горынь у Фасмера, 1, 445.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
што́льня, ‑і; Р мн. ‑лень; ж.
Спец. Гарызантальная або нахіленая падземная горная выпрацоўка, якая мае непасрэдны выхад на паверхню зямлі і прызначана для абслугоўвання падземных работ. Вентыляцыйная штольня. □ І скарб свой са штолень глыбокіх падаў Салігорск на-гара. Машара. // Падземнае збудаванне спецыяльнага прызначэння. Штольні для метро.
[Ад ням. Stollen.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарышча, гара, вышкі (мн.), падстрэшша, паддашак
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Люфт 1 ’гара ў хаце’ (астрав., Сл. ПЗБ). Да люхт (гл.).
Люфт 2 ’зазор паміж часткамі машыны’ (ТСБМ). З рус. мовы, дзе люфт ’тс’ як тэхнічны тэрмін быў запазычаны з ням. Luft ’зазор, шчыліна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нарадзі́ць сов. роди́ть;
яна́ ~дзі́ла дачку — она́ родила́ дочь;
◊ у чым ма́ці ~дзі́ла — в чём мать родила́;
гара́ ~дзі́ла мыш — погов. гора́ родила́ мышь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Паго́рак ’невялікае, адложыстае ўзвышша, узгорак’ (ТСБМ, Нас., Касп., Гарэц.), паго́ркі ’узгоркі, намытыя вадой’ (КЭС, ст.-бяроз.). Рус. паўн. па́горок, укр. паго́рок, польск. pogórek, чэш. pahorek, славац. pahorok ’тс’. Канфіксальнае ўтварэнне ад гара (гл.) (Сцяцко, Афікс. наз., 241).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Буго́р ’узгорак, пагорак, невялікая гара, высокае месца’ (Яшкін, Бір. Дзярж.), ’пясчаны ўзгорак’ (Сцяшк. МГ), ’узгорак’ (Касп.), буго́рынне ’нагрувашчванне’ (Нас.). Рус. буго́р, укр. буго́р. Лічыцца роднасным з лат. baũgurs ’узвышша, узгорак’. Гл. Фасмер, 1, 228 (там агляд і іншых версій).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)