саба́ка, -і, мн. -і, -ба́к, м.
1. Свойская млекакормячая жывёліна сямейства сабачых.
Пародзісты с.
Паляўнічы с.
2. перан. Пра злога, шкоднага чалавека (разм., лаянк.).
◊
Вось дзе сабака закапаны (разм.) — вось у чым сутнасць справы.
Сабакам сена касіць (жарт.) — знаходзіцца невядома дзе і займацца невядома чым.
Сабаку з’есці на чым (разм.) — быць вопытным у якой-н. справе.
У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) (разм., асудж.) — згубіць сумленне.
|| памянш. саба́чка, -і, мн. -і, -чак, м. (да 1 знач.).
|| прым. саба́чы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзі́ва, -а, мн. -ы, -аў, н.
Тое, што выклікае здзіўленне, цуд.
Сапраўднае д.
Што за д.? Вось гэта дык д.!
◊
Дзіва дзіўнае (разм.) — вялікае дзіва.
Дзіву давацца (разм.) — моцна здзіўляцца.
На дзіва (разм.) — надта добра (удацца, выйсці, атрымацца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ужо́ нареч., прост.
1. (потом, потом как-нибудь на досуге) вось, як-не́будзь;
ужо́ го́сти прие́дут, не до того́ бу́дет вось го́сці прые́дуць, не да таго́ бу́дзе;
приезжа́йте ужо́ к нам прыязджа́йце як-не́будзь да нас;
2. в знач. межд. (угроза, обещание отомстить) ну (вось), пачака́й(це);
я вас ужо́ проучу́ ну (вось), пачака́йце, я вас правучу́;
◊
ужо́ я тебя́! вось я табе́!, я ж. табе́!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
за́гваздка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
1. Спецыяльны шпень, які ўстаўляецца ў дзірку калёснай восі, каб не спадалі колы, або такое прыстасаванне для замацавання якой-н. дэталі.
2. перан. Перашкода, замінка.
Дык вось у чым з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
То́-та ’то́-та ж’, ’у тым вось і справа’, ’вось іменна’ (ТСБМ, Нас., Растарг.), то́та ’так, але’ (Бяльк.), то́‑то ’то’ (маст., Хромчанка, дыс.), ’так’: от то‑то й ёсь (Сержп. Прык.). Параўн. рус. то́‑то (же) ’вось так’. Адзайменнікавая часціца, утвораная ад той (гл.) шляхам рэдуплікацыі формы н. р. займенніка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́сьдзека, восьдзечка ’вось тут, блізка’ (Шат.). З вось + дзе + ка, дзе ‑ка — вядомая пры ўтварэнні прыслоўяў часціца; ‑ч‑ перад ‑ка надае прыслоўю ласкальны характар (Карскі 2-3, 68 і наст.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аві́дзь ’вось жа’ (Бяльк.) да відзець (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вато́ ’нядаўна, зусім нядаўна’ (Янк. II); ’хутка’ (Жд.: «Вато́ я вы́йду, пачака́й»). Здаецца, адпавядае рус. вот ’вось’ у розных дыял. формах: во́та, во́то. Не выключаецца і паходжанне ад *въ то (параўн. чэш. vtom ’у гэты момант; але вось; раптам’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
і́менна частица и́менно;
а. і. — в знач. союза а и́менно;
(вось) і. — (вот) и́менно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закапа́ны зары́тый, зако́панный; см. закапа́ць 1;
◊ вось дзе саба́ка з. — вот где соба́ка зары́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)