Вуўршнік ’ручнік’ (Бяльк.). Няясна, магчыма, кантамінацыя выціра́льнік і рушні́к (з метатэзай уршні́к) з ы > у ў «моцна лабіялізаванай» пазіцыі (паміж в і у).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перадубе́ць (пірідубе́ць) ’моцна перакалець’ (Юрч. СНЛ). Да пера- (гл.) і дубе́ць, якое да дуб (гл.). Звычайна адубець, прыстаўка пера- перадае значэнне ’цалкам, поўнасцю’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Раз’я́трыцца, розʼятрыцца ’моцна раздражніцца, раззлавацца, раз’юшыцца’, ’развярэдзіцца, разбалецца’ (КСТ), разʼя́дрыцца ’развярэдзіцца, разбалецца’, ’разрасціся’ (чэрв., шчуч., Сл. ПЗБ). Ад я́трыць, я́трыцца ’запаляцца, чырванець’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усы́паць, -плю, -плеш, -пле; усы́п; -паны; зак.
1. што і чаго ў што. Сыплючы, змясціць.
У. цукар у шклянку.
2. што. Пакрыць паверхню чаго-н. чым-н. сыпучым, дробным.
Снег усыпаў зямлю.
Зоркі ўсыпалі неба (перан.).
3. каму. Моцна вылаяць або пабіць каго-н. (разм.).
|| незак. усыпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разгу́шкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.
1. Рухаючы з аднаго боку ў другі або зверху ўніз, падштурхоўваючы, прымусіць гушкацца моцна, не спыняючыся.
Р. маятнік.
Р. арэлі.
2. Гушкаючы каго-, што-н., надаць яму сілу інерцыі для кідання, штуршка і пад.
|| незак. разгу́шкваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. разгу́шкванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стра́сны, -ая, -ае.
1. Пранікнуты моцным пачуццём, нястрымны ў сваім праяўленні.
Страсная прамова (прасякнутая натхненнем). Страсныя спрэчкі.
2. Які цалкам аддаецца якой-н. справе, моцна ахоплены чым-н.
С. калекцыянер.
С. барацьбіт за незалежнасць.
3. Здольны на моцнае каханне, страсць; палкі, гарачы.
С. чалавек.
С. пацалунак.
|| наз. стра́снасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лямантава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.
1. Моцна і працягла крычаць. — Ура, Таня! Ура! — лямантавалі дзяўчынкі, бегаючы па беразе. Скрыпка. — Лаві, лаві яго [зайца]! — лямантавалі хлопчыкі. Рылько. /Пра жывёл, птушак. Раз’юшаны сабака лямантаваў на падворку. Арочка.
2. Галасіць па кім‑н., над кім‑н.; моцна плакаць. Уся ў слязах, маці білася галавою аб падушку і лямантавала, як па нябожчыку. Карпаў. Бацька мой — у слёзы, крычаць гвалту, выбег на вуліцу, лямантуе. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́мнуць (ту́мнуты) ‘моцна ўдарыць’ (драг., Ск. нар. мовы). Слова гукапераймальнага паходжання, гл. тумкаць. Відаць, роднаснае літ. stùmti ‘ўдарыць, штурхануць’. Параўн. таксама тума́к 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прапясо́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго.
Разм. Вынесці вымову, моцна прабраць. — Так яму, лайдаку, і трэба, — прабурчаў дзед, калі Сашка паведаміў яму, што Дзіму-марака ў насценгазеце прапясочылі. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скрыгіта́ць, ‑гічу, ‑гічаш, ‑гіча; незак.
Абл. Скрыгатаць. Моцна сціснутыя зубы скрыгіталі. Крапіва. Камення на полі ўжо не было зверху, адно траплялася яно ў зямлі, аб яго скрыгітаў плуг. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)