абдары́ць, ‑дару, ‑дорыш, ‑дорыць; зак., каго-што.
Надзяліць усіх, многіх падарункамі. Як толькі саспелі сыры, .. [Пятрок] павёз іх прадаваць і ў першую ж чаргу абдарыў па цэлай галоўцы і пана Стасека.., і пана Збышку.., і паноў Габруся і Казімежа. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Скле́рны ‘сыры, халодны’: сёння такі склерны дзень (Сцяшк. Сл.). Відаць, да склець (гл.) або сапсаванае рус. скве́рный, гл. скве́рня.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ваўкува́тый ’трохі недасушаны, вільготны’ (Бяльк.). Рус. дыял. волкова́тый ’тс’. Параўн. рус. дыял. волгова́тый ’тс’ (да волгкий ’сыры’, слав. *vьlg‑ ’вадкасць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паправа́львацца, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Праваліцца — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Коні паправальваліся ў балота. Паправальвацца на ўступных экзаменах. □ На тым месцы, дзе была .. [магіла], ён убачыў адну разварушаную зямлю — хтосьці зноў засыпаў яму, але сыры пясок асеў, паправальваўся. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хма́рна,
1. Прысл. да хмарны (у 1 знач.).
2. безас. у знач. вык. Пра пахмурную пагоду. Было холадна, хмарна, дзьмуў сыры вецер. Хомчанка.
3. перан.; безас. у знач. вык. Пра сумны, невясёлы настрой. Хмарна было і ў Ганначкі на душы. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зо́лкі ’сыры, пранізлівы’. Рус. арханг. золко́й ’кіслы’. Прыметнік ад zol‑ (гл. золь 1) з суфіксам ‑ъk‑. Трубачоў, Слав. языкозн., V, 179.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сыры́нішча (сыры́нішчо) ’садавіна (у супрацьлегласць варыву)’ (Сцяц. Сл.). Экспрэсіўнае ўтварэнне ад сыры (гл.), магчыма, ад прамежкавай формы сырына ’нешта сырое, негаданае’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́рцэр, ‑а, м.
Цёмнае і цеснае памяшканне для часовага адзіночнага зняволення (у турмах, канцлагерах і інш.). Было страшна, калі білі, калі ў пакаранне па цэлых сутках трымалі без яды, калі саджалі ў карцэр — сыры цёмны склеп, дзе вяліся пацукі і кажаны... Васілевіч.
[Ад лац. carcer — турма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сурава́ ’від хваробы’: каб цябе сурава угробіла (Касп.). Магчыма, эўфемізм на базе субстантываванага прыметніка ж. р. ад су́равы ’сыры, вільготны’ (гл.), параўн. сы́ра́, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сыраві́на ’матэрыял для далейшай апрацоўкі’ (ТСБМ), сыраві́на ’сырая, нявырабленая скура’ (Бяльк.), сырови́на ’неадбеленае палатно, ніткі’ (Уладз.). Параўн. славен. surovina ’сыры матэрыял’. Да сыравы, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)