адхо́ды, ‑аў; адз. адход, ‑у, М ‑дзе, м.
Рэшткі якой‑н. вытворчасці, што могуць быць выкарыстаны ў іншых мэтах. Рацыянальна выкарыстоўваць адходы металу. // Страты пры вырошчванні жывёлы. Адходы маладняку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знямо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
Стан крайняй стомленасці, страты сілы; знясіленне, бяссілле. Суконка бег і бег, пакуль не паваліўся ад знямогі на зямлю ў густым яловым зарасніку. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагандлява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак.
1. каго-што. Панесці страты гандлюючы; прагандлявацца.
2. чым і без дап. Гандляваць некаторы час. [Сяргея] пакінулі ў спакоі, і ён прагандляваў да самай вайны. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упа́д, ‑у, М ‑дзе, м.
У выразе: да ўпаду — да знямогі, да поўнай страты сіл. На «пятачку».. танцы да ўпаду — за полькай вальс, за вальсам кадрыля на дванаццаць кален. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стру́нкі мн. л. ‘страты’ (Сцяш. Сл.); параўн. стро́нціць (гл.) ‘пакалечыць’, стро́нціцца ‘ўпасці’, якія з польск. strącić (іўеў., шальч., паст., Сл. ПЗБ, 4, 602). Параўн. струт, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жаль, -ю, м.
1. Пачуццё спагады, жаласці, выкліканае чыім-н. няшчасцем, пакутай.
Не ведаць жалю.
2. Пачуццё горычы, смутку з прычыны страты каго-, чаго-н.
Мацярынскі ж.
3. Засмучэнне, шкадаванне.
Гаварыць з жалем аб здарэнні.
◊
На (вялікі) жаль (у знач. пабочн. сл.) — ужыв., каб выказаць шкадаванне з прычыны чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́сіліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.
1. Дайсці да страты сіл; знясіліцца. Высіліцца на цяжкай рабоце.
2. Разм. Стаць неўрадлівым; спустошыцца (пра глебу). Зямля высілілася.
3. Разм. Страціць моц (пра віно, хрэн і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
растру́ска, ‑і, ДМ ‑трусцы, ж.
1. Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. раструсіць.
2. Р мн. ‑сак. Страты ў вазе і меры сыпкіх прадуктаў і матэрыялаў пры іх захаванні і перавозцы. Раструска мукі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Ла́галіць, драг. лііголыты ’ўпрошваць’ (Клім.). У выніку страты пачатковага г (гл. Карскі, 1, 371) ад глаголіць (глсі‑ голыты) < прасл. gol‑gol‑iti ’гаварыць’. Адносна семантыкі гл. Мартынаў, Лекс. взаим., 170–172.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прагандлява́цца, ‑лююся, ‑люешся, ‑люецца; зак.
Панесці страты, разарыцца ад гандлю. [Астапчык:] — Ні Павалковіч, ні яго бацька на зямлі па-сапраўднаму, па-сялянску не працавалі. Дзед быў нават заможны гандляр. Бацька любіў гарэліцу і прагандляваўся. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)