пракало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі; -ко́латы; зак., каго-што.
Колючы (гл. калоць¹), зрабіць у чым-н. скразную адтуліну, праткнуць.
П. паперу шылам.
П. шыну.
|| незак. прако́лваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прако́лванне, -я, н. і прако́л, -у, м.
|| прым. прако́лачны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паро́цца¹, пару́ся, по́рашся, по́рацца; пары́ся; незак.
1. Калоць, пароць адзін аднаго чым-н. вострым.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і бадацца (разм.).
Каровы поруцца.
3. Тое, што і капацца (у 1 і 2 знач.).
Вы нешта доўга порацеся ў сшытках.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дро́вы, дроў, Д дро́вам і дрыва́м.
Распілаваныя і паколатыя дрэвы, якія ідуць на паліва.
Сухія д.
Калоць д.
◊
Наламаць дроў (разм.) — нарабіць памылак, недарэчнасцей.
Хто ў лес, хто па дровы — нязладжана, уразброд.
|| ласк. дро́ўцы, -аў.
|| прым. дрывяны́, -а́я, -о́е.
Д. склад.
Дрывяная павець.
Дрывяное ацяпленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кало́цца¹, калю́ся, ко́лешся, ко́лецца; каліся; незак.
1. Мець здольнасць калоць (у 1 знач.).
Шыпшына колецца.
2. Наносіць адзін аднаму раны вострай зброяй.
К. пікамі.
3. Мець звычку бадацца (разм.).
Каровы колюцца.
◊
І хочацца і колецца (разм., жарт.) — пра адначасовае адчуванне жадання і нерашучасці зрабіць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
джга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).
1. каго (што). Калоць, раніць джалам (пра насякомых, змей).
Авадні і сляпні джгалі нясцерпна.
2. Хутка ісці або бегчы.
Лявон джгаў без аглядкі.
|| аднакр. джгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і джгнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні.
|| наз. джга́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паро́ць¹, пару́, по́раш, по́ра; пары́; незак.
1. каго-што. Калоць, тыкаць чым-н. вострым.
П. кійком гразь.
2. што. Разбураць, спорваць.
П. гнёзды.
3. каго-што. Бадаць (разм.).
Каровы поруць адна адну.
4. каго-што. Колючы, тыкаючы чым-н., прымушаць вылезці адкуль-н.
П. трусоў з малінніку.
|| зак. распаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
жыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. каго-што і без дап. Калоць, праколваць чым‑н. вострым, напаленым. // Балюча кусаць. Пчолы жыгаюць. // Апякаць. Крапіва жыгае босыя ногі.
2. Бліскаць (пра маланку, агеньчык і пад.). За акном жыгалі маланкі, сцены ўздрыгвалі ад грому. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Саба́ць ’калоць’ (гродз., З нар. сл.). З зобаць?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ко́лка 1, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. калоць 2. Колка дроў. Колка цукру.
ко́лка 2,
1. Прысл. да колкі 1.
2. безас. у знач. вык. Пра адчуванне ўколу, рэзі. Колка ісці босымі нагамі па ржэўніку. □ Сорам не елка — вачам не колка. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пако́лваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Калоць злёгку, час ад часу. Юшка мне здалася вельмі смачнай, яна была крыху саланаватая, а ўсыпаны ў яе перац паколваў язык і прыемна асвяжаў рот. Сабаленка. // безас. Аб адчуванні паколвання. Асабліва ногі не давалі спакою. Спачатку ў іх паколвала, ныла, а цяпер дык і гэтага не адчувалася. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)