піра́т, -а, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Марскі разбойнік.
2. перан. Пра варожых лётчыкаў, якія робяць налёты на мірныя гарады і вёскі.
3. Пра ўгоншчыкаў самалётаў.
Паветраныя піраты.
4. перан. Пра таго, хто выкарыстоўвае што-н. з парушэннем аўтарскіх правоў.
|| прым. піра́цкі, -ая, -ае.
Пірацкая копія камп’ютарнай праграмы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́каціць, -качу, -каціш, -каціць; -качаны; зак.
1. што. Коцячы, перамясціць, выдаліць.
В. бочку з падвала.
В. калёсы на двор.
2. Хутка выехаць адкуль-н. (разм.).
На плошчу выкаціў аўтобус.
3. перан., асаб. і безас. Знішчыць агнём (разм.).
Пажар выкаціў палавіну вёскі.
◊
Выкаціць бельмы (разм., груб.) — вытарашчыць вочы.
|| незак. выко́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перакале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Перамерзнуць, перазябнуць. [Сцяпан Віктаравіч:] — У самую халадэчу, вяртаючыся з вёскі, я здорава такі перакалеў. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́хат ’араты’ (круп., Сл. ПЗБ). Да паха́ць (гл.). Беларускае. Другаснае (не праславянскае) аддзеяслоўнае ўтварэнне з суфіксам ‑tъ, як у слове ⁺здзіт ’муляр, будаўнік’ (адсюль назва вёскі Здзітава ў Драгічынскім р‑не).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дае́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; заг. даедзь; зак.
Едучы, дабрацца да якога‑н. месца. [Лідзе] хацелася як мага хутчэй даехаць да вёскі. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вятра́к, ветрака, м.
Ветраны млын. Па адзін і па другі бок вёскі стаялі ветракі, як страшыдлы, шырока раскінуўшы свае крылы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
крэ́савы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да крэсаў, знаходзіцца на крэсах. Крэсавыя сёлы і вёскі аж кішэлі паліцыянтамі, рознымі канфідэнтамі. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падбрысці́, ‑брыду, ‑брыдзеш, ‑брыдзе; пр. падбрыў, ‑брыла, ‑брыло; заг. падбрыдзі; зак.
Брыдучы, падысці, наблізіцца да каго‑, чаго‑н. Падбрысці да вёскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усча́цца, узачнецца; пр. усчаўся, ‑чаліся, ‑чалося; зак.
Разм. Пачацца, распачаццца. Сварка ўсчалася. □ Непадалёку ад вёскі Чамууры раптам усчалася беспарадкавая страляніна. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кло́пат, -у, М -паце, мн. -ы, -аў, м.
1. Неспакойная думка пра што-н. або дзейнасць па ажыццяўленні чаго-н.
К. пра вясеннія работы.
Клопаты па добраўпарадкаванні горада.
К. аб дабрабыце сям’і.
2. Увага да патрэб і запатрабаванняў каго-н.
К. пра жыхароў вёскі.
3. Неспакойны, трывожны стан; хваляванне.
К. ад сэрца не адступае.
Не хочацца рабіць людзям клопату.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)