Аталапане́ць ’адрантвець ад здзіўлення ці перапалоху’ (Бір. дыс.). Няясна. Параўн. прозвішчы Талапа, Талапіла (Бір., Бел. антр., 2, 407); укр. талапати ’плюхаць (у ваду), муціць ваду, пэцкаць’, талапнути = телепнути ’ўдарыць’. Тады аталапанець ’стаць аталапаным, г. зн. удараным, абпэцканым, плюхнутым (у ваду)’. Нельга выключыць і сувязі з целяпень (гл.) з семантычным ходам: ’стаць целяпнём’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Задупкаваць ’стаць на заднія ногі (пра каня)’ (Сл. паўн.-зах.). Ад дупка, дубкі, дуба, дыба ’дыбам, тарчма’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
обветша́ть сов. састарэ́ць; (одряхлеть) адрахле́ць, стаць ляда́шчым; (истлеть) струхле́ць, спарахне́ць; (прийти в упадок) заняпа́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тупи́к прям., перен. тупі́к, -ка́ м.;
◊
поста́вить (стать) в тупи́к паста́віць (стаць) у тупі́к.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зву́зіцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зіцца; зак.
Стаць вузкім або вузейшым.
|| незак. звужа́цца, -а́ецца і зву́жвацца, -аецца.
|| наз. звужэ́нне, -я, н. і зву́жванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адчы́сціцца, -чы́шчуся, -чы́сцішся, -чы́сціцца; зак.
Стаць чыстым або (пра бруд) знікнуць пасля чысткі.
А. ад пылу пасля дарогі.
Пляма на рукаве адчысцілася.
|| незак. адчышча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абката́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́ецца; зак.
1. Стаць роўным, гладкім; утрамбавацца ад язды.
Дарога абкаталася.
2. Прайсці абкатку (спец.).
Машына абкаталася.
|| незак. абка́твацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узнача́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак., што.
Стаць на чале чаго-н., узяць на сябе кіраўніцтва чым-н.
У. дэлегацыю.
У. камісію.
|| незак. узнача́льваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пасо́хнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -о́хне; -о́х, -о́хла; зак.
1. Стаць сухім, высахнуць.
Бялізна пасохла.
2. Засохнуць зусім — пра ўсё, многае.
Кветкі на клумбах пасохлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пахмурне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак. і незак.
1. зак. Стаць хмурным, хмурнейшым.
Пасля гэтых слоў ён адразу пахмурнеў.
2. незак. Станавіцца пахмурным, хмурнець.
Чалавек усё больш пахмурнеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)