сча́лка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
Спец.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. счаліць.
2. Канат або жэрдка, якія ўжываюцца для счальвання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ува́рка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ува́рваць — уварыць.
2. Колькасць, аб’ём, на якія ўварылася што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укамплектава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. укамплектаваць; вынік гэтага дзеяння. Сафрон Іванавіч пачаў вадзіць пальцам па спісах укамплектавання школ. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упіка́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. упікаць — упікнуць.
2. Папрокі, абвінавачанні, выказаныя каму‑н. або ў адрас каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хру́мканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хрумкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Іншы раз.. наслухаешся за дзень кепскага хрумкання. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цалаваць і цалавацца.
2. Гіст. Прысяга, клятва, у час прыняцця якой цалавалі крыж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цілі́канне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пілікаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. З галін пазбірала [труба-берасцянка] Ціліканне жоўтых сініц. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыры́канне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. цырыкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Праз адчыненую фортку далятала забіяцкае цырыканне вераб’ёў. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чы́рканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. чыркаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. За сцяной пачулася чырканне запалкі, адсунулі крэсла. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Карна́ць ’укарочваць’ (Нас.). Укр. корнати, рус. корнать, чэш. krniti ’кастрыраваць’, серб.-харв. кр́њити ’абломліваць, рэзаць, шкодзіць’, славен. krniti ’абразаць, калечыць’; прасл. kъrniti/karnati. Магчыма, да прасл. *kъrpnǫti з наступным пераўтварэннем на дыялектнай глебе ў *kъrnǫti > *kъrniti, паколькі *kъrnǫti успрымалася як разавае дзеянне (для *kъrpnǫti > *kъrnǫti параўн. topnǫti > tonǫti ’тануць, тапіцца’). Калі дапусціць *kъrniti < *kъrnǫti < *kъrpnǫti, тады можна даць наступныя індаеўрапейскія паралелі да славянскіх слоў: літ. kir̃pti ’рэзаць’ (альтэрнацыя ir/ur у балтыйскіх мовах добра вядомая). Лат. cìrpt ’тс’, ст.-інд. kṛpāṇi ’нажніцы, кінжал’ ст.-грэч. κρώπιον ’серп’, ірл. corran ’тс’, cirrim ’рэжу’ (Фрэнкель, 257–258). Існуючыя этымалогіі (∼ літ. kur̃sti ’глухнуць’, лат. kurns ’глухі’ або ст.-інд. kírṇáḥ ’паранены’ і інш. гл. Фасмер, 2, 350) не задавальняюць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)