сча́лка, ‑і, ДМ ‑лцы, ж.
Спец.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. счаліць.
2. Канат або жэрдка, якія ўжываюцца для счальвання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ува́рка, ‑і, ДМ ‑рцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ува́рваць — уварыць.
2. Колькасць, аб’ём, на якія ўварылася што‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укамплектава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. укамплектаваць; вынік гэтага дзеяння. Сафрон Іванавіч пачаў вадзіць пальцам па спісах укамплектавання школ. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упіка́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. упікаць — упікнуць.
2. Папрокі, абвінавачанні, выказаныя каму‑н. або ў адрас каго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хру́мканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. хрумкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Іншы раз.. наслухаешся за дзень кепскага хрумкання. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цалава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цалаваць і цалавацца.
2. Гіст. Прысяга, клятва, у час прыняцця якой цалавалі крыж.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цілі́канне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. пілікаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. З галін пазбірала [труба-берасцянка] Ціліканне жоўтых сініц. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыры́канне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. цырыкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Праз адчыненую фортку далятала забіяцкае цырыканне вераб’ёў. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чы́рканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. чыркаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. За сцяной пачулася чырканне запалкі, адсунулі крэсла. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыгавары́ць ’назначыць пакаранне; рашыць, вырашыць; угаварыць, прываражыць, прывярнуць’ (ТСБМ), прыговоры́цца ’падлашчыцца, паддобрыцца ў размовах’ (ТС), прыгаво́рны ’хвароба, якую прыгаворваюць’ (Нар. Гом.). Да гавары́ць (гл.). Сюды ж аддзеяслоўныя бяссуфіксныя назоўнікі з працягам і развіццём семантыкі: прыгаво́р ’рашэнне суда, пастанова, рашэнне, меркаванне па якому-небудзь пытанню’ (ТСБМ, Др.-Падб.), пры́гавар ’ухвала (на вясковым сходзе)’ (Др.-Падб.), прігаво́р ’прыгавор’ (Бяльк.); прыгаво́р, звыч. мн. л. прыгаво́ры ’словы, якімі суправаджаюць якое-небудзь дзеянне; урокі’ (ТСБМ; маг., ЛА, 3), прыгаво́рны ’сурочаны’ (Байк. і Некр.), прыгаво́р ’прымаўка’ (брасл., даўг., в.-дзв., красл., лях., Сл. ПЗБ), прі́гывыр ’тс’ (Бяльк.); сюды ж памянш. прыгаво́рка, пры́гово́рка ’вострыя, забаўныя словы, словазлучэнні, якія ўжываюцца для ажыўлення гаворкі, прымаўка’ (Растарг., ТСБМ; гродз., в.-дзв., карэліц., Сл. ПЗБ; ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)