дзе́янне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Дзейнасць.

План дзеяння.

Баявыя дзеянні.

2. звычайна мн. Учынкі, паводзіны.

Супрацьзаконныя дзеянні.

Самавольныя дзеянні.

3. Работа, функцыянаванне.

Машына ў дзеянні.

4. Падзеі, пра якія ідзе гаворка.

Д. адбываецца ў 15 стагоддзі.

5. Асноўны від матэматычнага вылічэння.

Чатыры дзеянні арыфметыкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дзе́янне ср., в разн. знач. де́йствие;

дз. ро́ўна супрацьдзе́янню — де́йствие равно́ противоде́йствию;

прыве́сці машыну́ ў дз. — привести́ маши́ну в де́йствие;

зако́н адваро́тнага ~ння не ма́е — зако́н обра́тного де́йствия не име́ет;

дз. паэ́мы — де́йствие поэ́мы;

чаты́ры ~нні арыфме́тыкі — четы́ре де́йствия арифме́тики;

вае́нныя ~нні — вое́нные де́йствия;

каэфіцые́нт кары́снага ~ння — коэффицие́нт поле́зного де́йствия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

дзе́янне, ‑я, н.

1. Дзейнасць. Марксізм не догма, а кіраўніцтва да дзеяння. □ Свідравала мозг страшная думка, і ў той жа час у галаве борзда, борзда складаўся план дзеяння. Колас. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Учынкі, паводзіны. — Ён не малы і павінен адказваць за свае дзеянні перад судом. Алешка. // толькі мн. (дзе́янні, ‑яў). Ваенныя аперацыі. Дывізія выйшла з акружэння арганізаваная, гатовая весці баявыя дзеянні. «Звязда».

2. Работа, функцыяніраванне (машыны, механізма і пад.). Прывесці механізм у дзеянне. Праверыць машыну ў дзеянні. // Прымяненне, праяўленне на практыцы (закона, правіла і пад.). Прадоўжыць дзеянне дагавору.

3. Уплыў, уздзеянне. Дзеянне клімату на арганізм. Дзеянне святла на рост расліны. Дзеянне лякарства. // Праяўленне якой‑н. энергіі, сілы. Дзеянне выбуховай хвалі. Міна запаволенага дзеяння.

4. Падзея, аб якой ідзе гутарка; дзея (у 2 знач.). Дзеянне паэмы адносіцца да мінулага стагоддзя. // Развіццё падзей у літаратурным творы. Ход дзеяння ў п’есе.

5. Асноўны від матэматычнага вылічэння. Чатыры дзеянні арыфметыкі.

•••

Каэфіцыент карыснага дзеяння гл. каэфіцыент.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзе́янне н

1. (дзейнасць) Hándlung f -, -en; Aktión f -,-en, Tätigkeit f -, -en, Hándeln n -s; Hándlungsweise f -, -n (спосаб дзеяння);

яго́ дзе́янні (паводзіны) séine Hándlungsweise;

вае́нныя дзе́янні Kríegshandlungen pl;

баявы́я дзе́янні Kámpfhandlungen pl;

дзе́янні авія́цыі Lúfttätigkeit f -;

прагра́ма дзе́янняў Aktiónsprogramm n -s;

уступі́ць у дзе́янне in Aktión tréten*;

прыве́сці машы́ну ў дзе́янне éine Maschíne in Gang bríngen* [sétzen];

рабі́ць дзе́янні Hándlungen vollzíehen*;

устрыма́цца ад дзе́янняў sich der [jéglicher] Hándlungen enthálten*;

мець свабо́ду дзе́янняў freie Hand háben;

2. (уплыў, уздзеянне) Wírkung f -, -en; Éinfluss m -es, -flüsse;

адваро́тнае дзе́янне Rückwirkung f -, -en;

рапто́ўнае дзе́янне Sofórtwirkung f;

пабо́чнае дзе́янне Nébenwirkung f;

сфе́ра дзе́яння Wírkungsbereich m -(e)s, -e;

кары́снае дзе́янне Nútzeffekt m -(e)s;

каэфіцые́нт кары́снага дзе́яння Wírkungsgrad m -(e)s, -e;

3. (апавяданне) Hándlung -, -en;

дзе́янне адбыва́ецца ў Мі́нску die Hándlung spielt (sich) in Minsk (ab);

4. матэм Operatión f -, -en; Grúndrechnungsart f -, -en, Grúndrechenart f;

чаты́ры дзе́янні арыфме́тыкі die vier Grúndrechnungsarten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

процідзе́янне, -я, мн. -і, -яў, н.

Дзеянне, якое перашкаджае другому дзеянню.

П. варожай сіле.

Дзеянне раўняецца процідзеянню.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

зако́нчаны².

○

Закончанае трыванне — у граматыцы: катэгорыя дзеяслова, што паказвае, як адбываецца названае дзеясловам дзеянне ў часе (напр., завершанае, незавершанае дзеянне); проціл. незакончанае трыванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ла́зенне, -я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеяслова лазіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

дея́ние высок. дзе́янне, -ння ср.; (поступок) учы́нак, -нку м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

а́кцыя², -і, ж. (кніжн.).

Дзеянне, накіраванае на дасягненне пэўнай мэты.

Дыпламатычная а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

стул, -у, м. (спец.).

Дзеянне кішэчніка; спаражненне.

У хворага быў вадкі с.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)