Вяха́ 1 ’пучок яловых лапак для выцірання коміна’ (
Вяха́ 2 ’высокі дарожны шост, жэрдка, кол з пучком сена ці саломы; знак забароны для праезду і г. д.’ (
Вяха́ 3 ’высокі нязграбны чалавек, тонкі чалавек’ (
Вяха́ 4 ’цыкута, Cicuta virosa L.’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Казадро́ст ’расліна Anemone nemorosa (казадрост белы)’, казарост ’расліна Anemone ranunculoides’ і ’Anemone nemorosa’, ’расліна Veronica beccabunga’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Калаці́ць ’выклікаць дрыжанне чаго-н.; хістаць; трэсці; выклікаць дрыжыкі; часта і моцна стукаць, удараць і да т. п.’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Валіцца, ляцець зверху ўніз пад уздзеяннем сілы цяжару.
2. Валіцца на зямлю, трацячы апору, раўнавагу.
3.
4.
5. Класціся на каго‑, што‑н., пакрываць сабою каго‑, што‑н. (пра святло, цень).
6. Прыходзіцца на якое‑н. месца (аб націску ў слове).
7.
8.
9.
10. Гінуць, паміраць (аб людзях).
11.
12.
13.
14.
15.
•••
пада́ць, ‑да́м, ‑дасі́, ‑да́сць; ‑дадзі́м, ‑дасце́, ‑даду́ць;
1. Даць, падносячы, аказваючы паслугу.
2. і
3.
4. Даставіць на патрэбнае месца для пасадкі або пагрузкі.
5. і
6.
7.
8. З многімі назоўнікамі ўтварае спалучэнні са значэннем таго ці іншага дзеяння ў залежнасці ад сэнсу назоўніка.
9. і
10. і
11. Паказаць, вывесці (у мастацтве, літаратуры).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уве́сь, усяго́,
1. Вызначае што‑н. як непадзельнае, узятае ў поўным аб’ёме; цэлы.
2.
3.
4.
5. З некаторымі назоўнікамі з прыназоўнікамі «з», «у» (ва), «на» утварае ўстойлівыя прыслоўныя словазлучэнні, якія паказваюць на паўнату, інтэнсіўнасць, сілу праяўлення якога‑н. дзеяння.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
але́ 1,
I.
1. Злучае процілеглыя члены сказа і сказы; па свайму значэнню адпавядае словам «а», «аднак», «наадварот».
2. Злучае члены сказа і сказы з узаемным выключэннем; па свайму значэнню адпавядае злучнікам «а», «аднак».
3. Злучае сказы, у адным з якіх выказваецца неадпаведнасць таму, аб чым гаворыцца ў другім сказе.
II.
1. Далучае сказы і члены сказа, якія развіваюць, дапаўняюць або паясняюць выказаную думку, паўтараючы пры гэтым адно з слоў папярэдняга сказа ці словазлучэння.
2. Далучае члены сказа і сказы, звязаныя паміж сабой часавай паслядоўнасцю (часта ў спалучэнні з прыслоўямі часу або словамі, якія абазначаюць час).
3. Ужываецца ў пачатку самастойных сказаў пры рэзкім пераходзе да новай думкі або новай тэмы выказвання; адпавядае злучніку «ды».
4. Выкарыстоўваецца ў мове адной асобы пры адказе самому сабе ці нязгодзе з самім сабою або на пачатку рэплікі пры адказе субяседніку.
III.
Акалічнасці, якія перашкаджаюць ажыццяўленню чаго‑н.
але́ 2,
1.
2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́сца, ‑а,
1. Прастора зямной паверхні, якая занята або можа быць занята кім‑, чым‑н.
2. Мясцовасць.
3. Прастора, на якой можна размясціцца; прастора, прызначаная для каго‑н.
4. Урывак, частка літаратурнага, мастацкага або музычнага твора.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шуга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае;
1. Гарэць яркім полымем з успышкамі агню.
2. Выпраменьваць яркае святло, свяціцца яркім няроўным святлом; палымнець.
3. Хутка, з вялікай сілай узлятаць угору (пра полымя, дым, іскры і пад.).
4. Прыліваць да твару (пра кроў).
5. Моцна, парывіста дзьмуць; урывацца куды‑н. (пра вецер, туман, пару і пад.).
6. Калыхацца, хвалявацца, біць, шумець і пад. (пра мора, хвалі).
7.
8. Хутка, рэзка падымацца ўгору; узлятаць.
9.
10. Узмахваць (звычайна крыламі).
11. Развявацца, лунаць, рэяць, трапятаць.
12. Добра расці, хутка развівацца; буяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адабра́ць 1, адбяру, адбярэш, адбярэ, адбяром, адбераце;
1. Прымусіць каго‑н. аддаць які‑н. прадмет; сілай забраць у каго‑н., што‑н.
2. Пазбавіць каго‑н. якіх‑н. пачуццяў, якасцей, права на што‑н.
3. Выдаткаваць, патраціць нейкую колькасць часу (сілы, сродкаў, здароўя) на выкананне чаго‑н.
4.
5. Выбраць з аднастайных прадметаў асобныя з іх, якія вылучаюцца пэўнай якасцю або прыкметай.
6.
адабра́ць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асе́сці, асяду, асядзеш, асядзе;
1. Знізіцца, ушчыльніўшыся, зляжаўшыся.
2. Падаючы, апускаючыся, сесці на дно, прыстаць да чаго‑н.
3. Апусціцца на што‑н., сесці ад страты сілы, ад знямогі.
4. Перастаць лётаць, сесці на што‑н. (пра насякомых, птушак).
5. Перастаць пераязджаць з месца на месца, спыніцца на пастаянна.
6.
7. Страціць сілу, паслабець.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)