занаве́ска, ‑і, ДМ ‑вёсцы; Р мн. ‑сак; ж.
Выраб з тканіны для занавешвання або адгароджвання чаго‑н. Праз расчыненыя дзверы Іван заўважыў, як з-за ружовай занавескі, што разгароджвала пакоі, на момант паказалася галава Анатоля. Ваданосаў. [Алена] хуценька разабрала.. пасцель, зацягнула над ложкам занавеску. Кулакоўскі. Акно з боку вуліцы было завешана просценькаю занавескаю. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад’е́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.
1. Едучы, аддаліцца на нейкую адлегласць. Ад’ехаць на некалькі крокаў. Ад’ехаць хат за дзесяць. Ад’ехаць ад сяла кіламетраў пяць. Далёка ад’ехаць.
2. Паехаць куды‑н., пакінуць дом (сяло, горад). Ад’ехала Вольга, і на сэрцы Андрэя зрабілася цяжка. Пестрак.
3. Разм. Перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н., адысці. Дзверы ад’ехалі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здаро́жаны, ‑ая, ‑ае.
Стомлены, замораны дарогай, у дарозе. Дзверы ціхенька адчыніліся, і ў пакой улез здарожаны чалавек у чорным кажушку. Быкаў. // Які выражае стомленасць дарогай. Калі б у гэты момант гаспадар ці гаспадыня паглядзелі на Сяргея, яны заўважылі б, што на твары яго, здарожаным і бледныя, выступіла як у хворага, нездаровая, плямамі, чырвань. Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускалма́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад ускалмаціць.
2. у знач. прым. Растрапаны, непрычасаны (пра валасы, шэрсць). Дзядзька Міша, праходзячы міма, пагладзіць ускалмачаныя валасы хлапчука і з усмешкай запытае: «Ну, як справы, Алік?» Хадкевіч. // З непрычасанымі, растрапанымі валасамі, шэрсцю. Пятро пазіраў на дзверы хаты. Нарэшце яны расчыніліся, паказалася ўскалмачаная галава без кепкі. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ад’е́хаць сов.
1. отъе́хать;
а. убо́к — отъе́хать в сто́рону;
2. (отправиться) уе́хать;
ён яшчэ́ ра́ніцай ~хаў — он ещё у́тром уе́хал;
3. отойти́;
дзве́ры ~халі сантыме́траў на тры — дверь отошла́ сантиме́тра на́ три
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
угоди́ть сов.
1. (услужить) дагадзі́ць (каму, чаму), угадзі́ць (каму, чаму); унараві́ць (каму, чаму);
на всех тру́дно угоди́ть усім ця́жка дагадзі́ць (угадзі́ць, унараві́ць);
2. (попасть куда-л.) разг. тра́піць; папа́сці;
лиса́ угоди́ла в капка́н ліса́ тра́піла ў па́стку;
3. (удариться) разг. уда́рыцца, вы́цяцца, сту́кнуцца;
он угоди́л лбом в дверь ён уда́рыўся (вы́цяўся) ілбо́м у дзве́ры (аб дзве́ры);
4. (бросая, попасть) папа́сці, тра́піць, пацэ́ліць, уцэ́ліць;
угоди́ть ка́мнем в окно́ папа́сці (пацэ́ліць, тра́піць) ка́менем у акно́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хло́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Утвараць кароткі, глухі гук, стукаючы чым‑н. Пасля ў бярэзніку — шмат дзе — доўга хлопалі крыламі спалоханыя птушкі, як бы хто ў рукавіцах біў у далоні — далёка, аж на імшары. Пташнікаў. // З грукатам зачыняцца (пра дзверы, вокны і пад.). Хлопаюць дзверы вестыбюля, заціхаюць лёгкія Галіны крокі, і зноў цішыня, як у скляпенні. Парахневіч. // Разрываючыся, страляючы і пад., утвараць кароткі рэзкі гук. Несціхана хлопалі піўныя бутэлькі. Гартны. Маторчык страляе, хлопае, а потым заходзіцца ў частых пошчаках. Даніленка.
2. каго. Стукаць па чым‑н., звычайна з шумам. [Перагуд:] Эх, друг! (Хлопае Дубаўца па палене). Харошы ты хлопец. Давай мы з табой пацалуемся. Крапіва. — Ох ты, Валянцін! — усміхаецца, выходзіць з-за стала і хлопае мяне па плечуку Мікалай Назаравіч. Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазастава́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -тае́цца; -таёмся, -таяце́ся, -таю́цца; зак.
1. Застацца дзе-н., не пакінуць якога-н. месца — пра ўсіх, многіх.
Дзяўчаты пазаставаліся працаваць у вёсцы.
2. Не перастаць быць якім-н. — пра ўсё, многае ці ўсіх, многіх.
Дзверы пазаставаліся адчыненымі.
3. (1 і 2 ас. мн. не ўжыв.). Захавацца, уцалець — пра ўсё, многае.
Усюды пазаставаліся сляды.
4. Апынуцца ў якім-н. стане — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае.
Дзеці пазаставаліся сіротамі.
5. Апынуцца ззаду — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх.
Фізічна слабыя пазаставаліся ззаду.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак.
1. каго-што. Упіхнуць, засунуць куды-н., праз што-н. вузкае ці ў што-н.
П. галаву ў акно.
П. нітку ў іголку.
2. каго-што. Сунучы, перамясціць на якую-н. адлегласць ці паміж чым-н.
П. шафу праз дзверы.
3. каго-што. Перамясціць, накіраваць куды-н.
П. полк да перадавой лініі.
4. перан., каго (што). Высунуць, павысіць.
П. па службе.
5. перан., што. Зрабіць што-н. для хутчэйшага завяршэння, выканання чаго-н. (разм.).
П. справу.
|| незак. прасо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прасо́ўванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
фарбава́цца, -бу́юся, -бу́ешся, -бу́ецца; -бу́йся; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пакрывацца, насычацца фарбай.
Сцены добра фарбуюцца.
2. (1 і 2 ас. звычайна на ўжыв.). Пэцкаць сабой (пра што-н. нетрывала афарбаванае, пра свежую фарбу).
Дзверы яшчэ фарбуюцца.
3. Падмалёўваць вусны, твар, валасы (разм.).
|| зак. пафарбава́цца, -бу́юся, -бу́ешся, -бу́ецца; -бу́йся (да 1 і 3 знач.), вы́фарбавацца, -буюся, -буешся, -буецца; -буйся (да 1 і 3 знач.), афарбава́цца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -бу́ецца (да 1 знач.) і нафарбава́цца, -бу́юся, -бу́ешся, -бу́ецца; -бу́йся (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)