Вургу́ль ’цвёрды нарост пад скурай’ (мсцісл., З нар. сл.). Відаць, не можа разглядацца асобна ад варгу́ль ’нарост на дрэве’ (палес., Цыхун, вусн. паведамлю; як і паралельнае да яго балг. радоп. вьргу́л’ ’камяк зямлі ці невялікі моцны камень’, варгу́лʼка ’тс’ з’яўляецца хутчэй за ўсё самастойным аддзеяслоўным утварэннем, параўн. бурду́ль ’пухір’ і бурдзе́ць ’закісаць’, незафіксаваны дзеяслоў павінен быў бы мець форму *вурга́ць (гл. вурганіць) ’кідаць, штурхаць’ з характэрнай для назоўнікаў з такім значэннем суфіксацыяй.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

плеть ж.

1. (кнут) бізу́н, -на́ м.;

2. (у растения) пле́ць, -ці ж.;

3. (лука, чеснока) вяно́к, -нка́ м.;

◊

плетью о́буха не перешибёшь посл. пу́гаю кава́дла не рассячэ́ш; страло́ю ка́мень не праб’е́ш.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шліфава́ць, ‑фую, ‑фуеш, ‑фуе; незак.

1. што. Апрацоўваць паверхню металу, шкла, драўніны і пад. абразіўнымі матэрыяламі, каб зрабіць яе гладкай, з дакладнымі памерамі, надаць ёй пэўную форму. Я лічыў у маленстве суседа багатым: Груд камення ляжаў у яго на двары. Кожны камень рукою ён мацаў шурпатай, Шліфаваў пад страхой ад зары да зары. Ляпёшкін. [Антон Максімавіч:] — Памятай, алмаз трэба доўга шліфаваць, каб ён стаў брыльянтам. Рамановіч. // Знішчаць якія‑н. няроўнасці, рабіць гладкай, роўнай, чыстай паверхню чаго‑н. у працэсе трэння. Скарбы мора збірала вякамі, шліфавала яго, як граніт, — Цудадзейны гарачы камень, Соль жыцця, соль зямлі — сільвініт. Хведаровіч.

2. перан.; каго-што. Удасканальваць, паляпшаць. Нарэшце падышоў час, калі трэба было першы свой «матэрыял» паказаць сакратару. [Максім] доўга і старанна працаваў, шліфаваў, намагаючыся, каб першы твор атрымаўся як мага лепшы. Машара. Жыццё шліфавала мяне і часам з надзвычайным болем зразала з мяне розныя лішнія, непатрэбныя каросты. Галавач.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каса

I (ка́са) ж., в разн. знач. ка́сса;

тэатра́льная к. — театра́льная ка́сса;

здаць ка́су — сдать ка́ссу;

набо́рная к. — набо́рная ка́сса;

○ к. ўзаемадапамо́гі — ка́сса взаимопо́мощи

II (каса́) ж. (заплетённые волосы) коса́

III (каса́) ж. коса́;

кляпа́ць касу́ — отбива́ть косу́;

◊ хоць касо́ю касі́ — хоть косо́й коси́;

найшла́ к. на ка́мень — погов. нашла́ коса́ на ка́мень

IV (каса́) ж., геогр. коса́

V (каса́) ж., анат., разг. селезёнка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адвярну́ць сов.

1. отверну́ть; отвороти́ть;

а. твар — отверну́ть (отвороти́ть) лицо́;

2. отвороти́ть, отвали́ть;

а. ка́мень — отвороти́ть (отвали́ть) ка́мень;

а. скі́бу зямлі́ — отвороти́ть (отвали́ть) пласт земли́;

3. (в сторону) отверну́ть, сверну́ть;

а. машы́ну ўбок — отверну́ть маши́ну вбок;

аўто́бус ~ну́ў убо́к — авто́бус отверну́л (сверну́л) в сто́рону;

4. безл. разг. отвороти́ть;

мяне́ ~ну́ла ад яды́ — меня́ отвороти́ло от еды́;

5. (пасущихся животных) отверну́ть; отогна́ть;

◊ нос а. — прост. отвороти́ть нос (ры́ло)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шы́я ж. ше́я;

◊ на сваю́ шы́ю — на свою́ ше́ю;

кі́дацца (ве́шацца) на шы́ю — броса́ться (ве́шаться) на ше́ю;

вісе́ць на шы́і — висе́ть на ше́е;

скруці́ць (злама́ць) сабе́ шы́ю — слома́ть себе́ ше́ю;

хаму́т на шы́ю — хому́т на ше́ю;

як ка́мень на шы́і — как ка́мень на ше́е;

шука́ць пятлі́ на шы́ю — лезть в пе́тлю, иска́ть пе́тлю на ше́ю;

гнуць шы́ю (спі́ну) — (перад кім) гнуть ше́ю (спи́ну) (перед кем)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ву́лічны, ‑ая, ‑ае.

1. Які адносіцца да вуліцы, знаходзіцца на вуліцы. Вулічных тратуары. Вулічны рэпрадуктар, ліхтар. □ Зося і Міхалка селі на вулічны камень, не ведаючы, куды падацца. Чорны. // Які адбываецца на вуліцы. Вулічных гульні. // Які выходзіць, вядзе на вуліцу. Вулічных вароты. Вулічнае акно.

2. Які праводзіць большую частку свайго часу на вуліцы; беспрытульны. Вулічных хлапчукі.

3. Уласцівы быту вуліцы (у 3 знач.); вульгарны. Вулічная мянушка. Вулічная лаянка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

драбі́ць, драблю, дробіш, дробіць; незак., што.

1. Разбіваць, дзяліць, крышыць на дробныя часткі. Драбіць камень. □ Звінела стальное зубіла Пад чорным цяжкім малатком, Замшэлую глыбу драбіла, І падаў кусок за куском. Гаўрусёў. // перан. Расчляняць, раз’ядноўваць на асобныя часткі. Драбіць сілы.

2. і без дап. Рабіць што‑н. (іграць, гаварыць і пад.) у залішне паскораным тэмпе. Адзін барабанчык.. шумеў званочкамі і драбіў пераборам — ну, як заўсёды, хвацка. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сільвіні́т, ‑у, М ‑ніце, м.

1. Асадкавая горная парода, у склад якой уваходзяць сільвін, каменная соль і іншыя дамешкі. Скарбы мора збірала вякамі, Шліфавала яго, як граніт, — Цудадзейны гарачы камень, Соль жыцця, соль зямлі — сільвініт. Хведаровіч. Адшукалі ў глыбіні.. нафту, соль і сільвініты. Дубоўка.

2. Калійнае ўгнаенне, вырабленае з гэтай пароды. Да гэтага часу.. вазілі ў калгасы сільвініт — не зусім чыстую падкормку для пасеваў. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уця́міць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., што і з дадан. сказам.

Разм. Зразумець сэнс, змест чаго‑н. Пытанне прагучала нечакана, і Вера не адразу ўцяміла, пра што гаворыць вяснушкаваты, кірпаносы хлапец. Асіпенка. Маці ніяк не магла ўцяміць усяго таго, што так нечакана здарылася. Ставер. // Поўнасцю, да канца ўсвядоміць што‑н. Прашу, калегі, цвёрда ўцяміць Святую мудрасць даўніх год: Малая кропля крышыць камень, Цярплівасць — сцены перашкод. Бачыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)