Зало́м ’паварот’, ’выступ’, ’заламаныя і звязаныя ў пук сцяблы жыта, ільну з мэтай наклікаць бяду на гаспадара поля’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. залі́м, зало́м ’тс’, рус. кур., тамб., арл., зах., бранск., калуж., смал., цвяр., пск., пецярб., забайк. зало́м ’некалькі скручаных сцяблоў жыта з мэтай злога чараўніцтва’, польск. załom ’паварот’. Бязафіксны наз. ад заламаць (< ламаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Не́ка ’не; ніяк’ (бешанк., Нар. сл.; Цых.). Магчыма некалькі тлумачэнняў паходжання слова, якія маюць права на існаванне, асабліва пры дапушчэнні аманіміі форм: не́ка < не́а (адмаўленне, гл.) шляхам устаўкі к паміж галоснымі; не + ка (часціца, як у тута‑ка, тама‑ка, нямаша‑ка, немае‑ка і г. д.); утворана ад дзеяслова не́каць ’гаварыць «не»’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адлічы́ць сов.
1. отсчита́ть;
а. дзе́сяць кро́каў — отсчита́ть де́сять шаго́в;
а. не́калькі ты́сяч рублёў — отсчита́ть не́сколько ты́сяч рубле́й;
2. (удержать) отчи́слить, вы́честь;
а. з зарпла́ты — отчи́слить (вы́честь) из зарпла́ты
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сука́ць, сучу, сучаш, суча; незак., што.
1. Звіваць, скручваць у адну некалькі нітак. Сукаць пражу. // Рабіць дратву, звіваючы, скручваючы некалькі нітак у адну. // Пра намотванне пражы на цэўкі пры тканні. А потым .. [Фядора] сама памагла Анюце сукаць цэўкі, дык зноў затрымалася. Васілевіч.
2. Разм. Віцца, лятаць. Пчала суча каля носа.
3. Разм. Махаць, пагражаць кулаком (кулакамі).
4. Разм. Перабіраць, матляць нагамі (пра маленькіх дзяцей). Хлопчык суча ножкамі.
•••
Сам на сябе вяроўку суча — сам лезе, наклікае на сябе бяду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надво́р’е, ‑я, н.
Стан атмасферы ў пэўны час у пэўным месцы. Добрае надвор’е. Дрэннае надвор’е. Зводка надвор’я. □ Ужо некалькі дзён цягнецца дажджлівае надвор’е. Маўр. Надвор’е стаяла цёплае, лагоднае, з сухім лёгкім ветрыкам. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наўця́гваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. чаго. Уцягнуць за некалькі прыёмаў унутр чаго‑н. у вялікай колькасці.
2. перан.; каго. Разм. Прыцягнуць да ўдзелу ў чым‑н. многіх. Наўцягваць студэнтаў у драматычны гурток.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыпа́йка, ‑і, ДМ ‑пайцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыпайваць — прыпаяць (у 1 знач.).
2. Р мн. ‑паек. Тое, што прыпаяна да чаго‑н. Па некалькі разоў прыходзіцца перарабляць кожную прыпайку. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пражэ́ктарны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пражэктара. Палахліва мільганула з боку чыгуначнага моста некалькі пражэктарных прам[янёў]. Лынькоў. // Прызначаны для пражэктара. Пражэктарная лямпа. □ З правага боку ўзносілася ў неба вялікая пражэктарная мачта. Васіленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сафа́, ‑ы; мн. софы, соф; ж.
Мяккая шырокая канапа з нізкімі спінкай і падлакотнікамі. У пакоі, куды Раўбіч прывёў Алеся, стаяла вялізная турэцкая сафа, стол з бутэлькамі і закускай і некалькі крэслаў. Караткевіч.
[Фр. sofa з араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ссука́ць, ссучу, ссучаш, ссуча; зак., што.
1. Звіць, скруціць некалькі нітак у адну.
2. Зрабіць, падрыхтаваць што‑н. суканнем. Насвістваючы «Трансвааль, Трансвааль», выкраіў [Амелька] па шаблону халявы і перады, ссукаў і навашчыў дратву. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)