Ташнава́ць ’нудзіцца, сумаваць’ (Нас., Рам. 8–9, Растарг.), ’тужыць, нудзіцца’ (Касп.), тачнава́ць (точнова́ць) ’тс’ (Нас.). Шматкратны дзеяслоў да ташне́ць (гл.), зыходная форма тошна (гл.), што да *tъščьnъ ’нудны, сумны’, роднаснага *tъsknъ ’тс’, адкуль таскнава́ць ’нудзіцца, сумаваць’ (Нас., Ласт.), гл. таска.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пасумава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак.
Сумаваць некаторы час. Мы сягоння на чужой чужыне сядзем па-сяброўску за сталом, Пасумуем па сваёй краіне, Песню «А ў бары, бары» спяём. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панапрыво́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑даіць; зак., каго-чаго.
Разм. Напрыводзіць у вялікай колькасці. — Як перавязалі ўчора [малому] нагу, дык ляжыць, бедны, на ложку.. Сумаваць не даюць. З усяе вёскі дзяцей панапрыводзілі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патро́шку, прысл.
Тое, што і патроху. [Маці] сабрала ношку, Усяго патрошку. Ды ў ноч, у мяцель Нясе для дзяцей. Бічэль-Загнетава. Спачатку .. [Люся] гуляла з лялькамі, а потым пачала патрошку сумаваць. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хандры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Знаходзіцца ў стане хандры; сумаваць, тужыць. — Чалавек прывыкае да людзей і, калі адзін апынецца, пачынае хандрыць. Гурскі. Жонка вядзе сваё: — Хандрыць пачынаеш, Іван. Нядобрыя сімптомы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ну́дзіць ’прымушаць’ (Гарэц.), ’прымушаць; сумаваць; муціць’ (Нас.), ’цягнуць на ваніты, ныць’ (ТС), ’муціць; ныць, балець’ (Сл. ПЗБ), ’муціць, называць на ванітаванне’ (Бяльк.), ’занядбаць цела; цягнуць на ваніты’ (Нік. Очерки), нудзіць ’цягнуць на ваніты’ (Касп., Шат.), ну́дыты ’цягнуць на ваніты; сумаваць, маркоціць’ (Клім.), ну́дзяць ’сумаваць, маркоціцца’ (Чэрн.), укр. ну́дити ’мучыць, таміць; прымушаць; наводзіць сум; цягнуць на ваніты’, рус. нуди́ть ’прымушаць; турбаваць; мучыць; сумаваць; цягнуць на ваніты’, польск. nudzić ’не весяліць; ныць; марудзіць; маркоціць; муціць’, чэш. nuditi ’наводзіць нуду, маркоту’, славац. nudiť ’тс’, славен. nuditi ’прымушаць, прапанаваць, даваць’, серб.-харв. ну̏дити ’прапанаваць; частаваць’, макед. нуди ’тс’, балг. нудя ’прымушаць’. Прасл. *nuditi, паводле Махэка₂ (402), мела першапачатковае значэнне ’рабіць націск, прымушаць, прыгнятаць’; параўн. таксама Фасмер, 3, 88 (*nuditi < *nuda); Бязлай, 2, 229; Слаўскі, SOr, 18, 265; Жураўлёў, Этимология–1967, 112.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міжджэ́ць ’карцець’ (астрав., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. maũsti (1‑я ас. maũdžia) ’ныць’, ’жадаць’, ’сумаваць’, ’клянчыць’, ’клапаціцца, трывожыцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маўду́к ’маўклівы чалавек’ (в.-дзв., паст., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. maudulỹs ’сум’, ’злосць, прыкрасць’, ’пачуццё незадаволенасці’, maudùs ’рэўматызм’, maudúoti ’сумаваць па кім-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лохнуць 1 ’прагнуць’ (стаўб., Сл. бел. нар. фраз.; Жд. 2). Прасл. loknǫti — дзеяслоў закончанага трывання ад lokati ’хлябтаць’, параўн. бел. локаць ’піць’ (Нас.). Этымалогію гл. лакта́ць. Параўн. таксама Слаўскі (5, 151–153, 160). Куркіна (Этимология–72, 75) супастаўляе славен. lohnẹ́ti ’адчуваць, імкнуцца, патрабаваць’ са славац. lochať ’хлябтаць’, láchať ’хацець, піць’, укр. лохати(ся) ’адчуваць голад’ і зводзіць іх (і іншыя) да асноў: lox‑/las‑/laš‑. Сюды яна адносіць і ўкр. ло́хнути ’быць у адчаі’, ’сумаваць’, параўн. наступнае слова.
*Лохнуць 2, лохнути ’сумаваць, трывожыцца’ (Бес.), рус. гло́хнуць ’сумаваць, быць у адзіноце’, польск. głuchnąć ’сціхаць, замаўкаць’, балг. глъ́хна ’сціхаць’, ’заглушацца пустазеллем (аб расліне)’, глʼкна ’перастаць плакаць, страціўшы голас’. Прасл. gluxnǫti/glъxnǫti (Трубачоў, Эт. сл., 6, 145 і 157). Да глухі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
горева́ть несов.
1. сумава́ць, тужы́ць; бедава́ць;
не горю́й! не бяду́й!;
2. (жить в нужде, бедствовать) прост. гарава́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)