саста́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Тое, што і састарэцца. Глядзіць на млынок-недарэку Млынар, што састарыцца змог, Як гэты замшэлы, гарбаты, Старанны работнік-млынок. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Несяджа́лы (nisidžaly) ’рупны, старанны’ (Варл.). Відаць, са спалучэння не сядзець ’дзейнічаць, рабіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
исполни́тельный
1. выкана́ўчы;
исполни́тельная власть выкана́ўчая ўла́да;
исполни́тельный комите́т выкана́ўчы камітэ́т;
исполни́тельный лист выкана́ўчы ліст;
2. (старательный) стара́нны, спра́ўны, акура́тны;
исполни́тельный рабо́тник стара́нны (спра́ўны, акура́тны) рабо́тнік;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дба́йны, ‑ая, ‑ае.
Старанны, руплівы. Гляджу, як народ працавіты і дбайны На ніве калгаснай з машынаю дружыць. Хведаровіч. Усё было дагледжана, відаць, што тут хадзілі дбайныя рукі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надзі́ва, прысл.
Разм. Надзвычай; надта, вельмі. Гарнітур з-пад іголкі, І кашуля з узорам надзіва. Броўка. Восень у той год выдалася надзіва цёплая, ясная. Карпаў. Быў .. [Косця] надзіва маўклівы і вельмі старанны. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тща́тельный стара́нны; (усердный) руплі́вы, ру́пны, шчы́ры; (внимательный) дба́йны, пі́льны, ува́жлівы; (аккуратный) акура́тны; (точный) дакла́дны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Гарлі́вы ’гарлівы, старанны, руплівы’ (БРС, Нас.), гарлі́васць (Нас.), гарлі́ва (БРС, Нас., Сцяшк.). Запазычанне з польск. gorliwy, gorliwość ’тс’ (Слаўскі, 1, 320; там і падрабязна аб паходжанні польск. слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Радзе́ць 1, радчэ́ць ’рабіцца рэдкім’, ’змяншацца колькасна’ (ТСБМ, Касп.). Ад рэ́дкі (гл.).
Радзе́ць 2 ’спрыяць’ (Касп., Бяльк.), сюды ж радзі́вы ’клапатлівы, дбайны’ (Сцяшк. Сл.), ’старанны’ (Др.-Падб.), ’старанны, дбайны’ (Гарэц.), ст.-бел. радѣти ’клапаціцца, дбаць’. Параўн. рус. раде́ть ’клапаціцца’, ’хацець, жадаць’, ’спадзявацца на што-небудзь’, ’радавацца чаму-небудзь’, ради́вый ’клапатлівы’, в.-луж. rodzić ’хацець, імкнуцца’, н.-луж. rožeś ’клапаціцца’, славен. róditi ’клапаціцца, захоўваць’, серб.-харв. ра́дити ’імкнуцца, працаваць’, балг. радя́, раде́я ’клапаціцца, старацца’, ст.-слав. радити ’клапаціцца’. Ад ра́да (гл.)
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
карпатлі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які патрабуе шмат увагі, цярплівасці, намаганняў (пра якую‑н. працу, справу). Карпатлівыя пошукі. □ Пачалася ўседлівая карпатлівая работа над помнікам гвардыі радавому Аляксандру Пасмітнаму. Васілёнак. Цяжкія гэта былі пошукі — патрабавалася карпатлівая даследчая работа. «Звязда».
2. Старанны, руплівы, дбайны. Карпатлівы чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рабо́тнік ’рабочы, працаўнік’ (Гарэц., Шат., Стан.). Вытворнае ад работа (гл.), параўн. робо́тны ’працавіты, старанны’ (ТС). Не выключана запазычанне праз польск. robotnik ’наёмны працаўнік’ (Віткоўскі, Зб. Русэку, 247) з чэш. robotník ’тс’ (параўн. Басай, Сяткоўскі, SFPS, 14, 5). Гл. таксама Станкевіч, Зб. тв., 1, 32.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)