◎ Набліска́ць ’напырскаць, нападаць’ (ст.-дар., Нар. сл.). Гл. бліскаць ’пырскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разбры́згацца ’раскруціцца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Ад бры́згаць ’пырскаць’. Гл. брызгачэ ’кутасы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папы́рскаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. каго-што і без дап. Злёгку апырскаць, пакрыць пырскамі. Папырскаць кветкі вадой. □ Калі Мірон скончыў стрыгчы, я заўважыў, што ён зрабіўся нейкім змрочным. Нават не папырскаў адэкалонам і забыў узяць грошы. Нядзведскі.
2. Пырскаць некаторы час. Дождж папырскаў крыху і сціх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пыршча́ць ’імжаць (пра дождж)’ (чэрв., Сл. ПЗБ), сюды ж, відаць, і пыршчэць ’блішчаць’ (слонім., Сцяшк. Сл.). Да пырскаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пы́рснуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да пырскаць.
2. Раптоўна і моцна паліцца. Саша захліпнулася, і слёзы пырснулі з вачэй. Пестрак. Кроў фантанам пырснула з раны. Новікаў. // перан. Раптоўна з’явіцца, паказацца (пра сонечныя прамяні, святло, агонь). Назаўтра, ледзь сонца пырснула з-за Некрашоў, Шэмет ужо быў на стадоле. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыск ’іскра’, приски, пырски ’пырскі’ (Яруш.), пры́скі ’пырскі; кроплі вады, дажджу’; ’іскры’ (Бяльк.). Нулявы дэрыват ад пы́рскаць, пры́скаць. Гл. яшчэ пырскі, прысак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кро́пка 1 ’грыбная начынка пірага (Малч.). Гл. крапаць 2 ’начыняць, фаршыраваць’.
Кро́пка 2 ’метка, след, плямка’ (ТСБМ, Нас.). Гл. крапаць 1 і крапіць ’капаць, пырскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пу́рхаць ’пырскаць вадой з рота’ (навагр., З нар. сл.), ’бурчаць, лаяцца’ (Юрч.), укр. пу́рхати ’пырхаць’, рус. пу́рхать ’тс’, пу́рхаться ’пялёскацца (у вадзе, снезе, пыле і пад.)’. Гукапераймальнага паходжання, параўн. рус. смал. пурх! ’пырх!’, укр. пурх! ’тс’, гл. пы́рхаць. Паводле Варбат (Балто-слав. этнояз. отнош., 7), рэфлекс -ur на месцы ‑ъr‑, параўн. рус. порха́ть ’пырхаць’, чэш. prchati ’пырскаць’ — фанетычная анамалія, узнікшая пад уплывам балтыйскіх моў, параўн. літ. pur̃kšti ’марасіць’, што, улічыўшы імітацыйны характар слова, неабавязкова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напыскаць ’крапіць вуллі воцатам, мёдам, настоем зелля і пахучых кветак ддя прыманьвання пчол’ (Кіркор). Відаць, з напырскваць, параўн. напырск ’пахучае рэчыва для прыманьвання пчол’ (Сл. ПЗБ). Гл. пырскаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пы́рса ’пілавінне, апілкі’ (шчуч., Сл. ПЗБ; парыц., Янк. Мат.; б.-каш., жлоб., Мат. Гом.), параўн. укр. пирса ’тс’. Відаць, да тырса ’тс’ (гл.) пад уплывам пырскаць, параўн. пірса, пярса (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)