лапа́тачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
1. Памянш.-ласк. да лапатка (у 1, 3 і 4 знач.).
2. Шырокі плоскі канец якой‑н. невялікай рэчы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Плыскі ’плоскі, які мае плошчу’ (Мядзв.). У выніку кантамінацыі лексем плоскі і плыткі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плоц ’плоскі бок біткі’ (Рам. 8). Відаць, з рус. мовы; параўн. рус. плоц, площа ’плоскі бок ігральнай біты’, ’становішча кінутай біты бокам ці толькі на плоскім баку’, плоцкий ’плоскі’, якое з’яўляецца кантамінаваным утварэннем з плоскі і клец < ням. Klotz ’калода; цурка’ < с.-в.-ням. kloz, англ.-сакс. don ’камяк, гала, клубок’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крыша́н, ‑а, м.
1. Адрэзаны плоскі кусок чаго‑н. ядомага. Крышан сала.
2. толькі мн. (крышаны́, ‑о́ў). Абл. Бульбяны суп. — Крышаны гатовы, — будзіў мяне дзед, тармосячы за плячук. — Мыйся... Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пляско́ваты (плесковаты) ’плоскі’ (Бес.). З полы: к. ’piaskowaty < plaskały ’тс’, якое ацpłaski, апошняе (у Кнапскага, 1621 г.) зшеот płaski ’плоскі’ (Банькоўскі, 2, 599).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пліта́, -ы́, ДМ пліце́, мн. пліты і (з ліч. 2, 3, 4) пліты́, пліт, ж.
1. Плоскі прамавугольны кавалак металу, каменя або іншага матэрыялу.
Гранітная п.
2. Кухонная печ з канфоркамі.
Газавая п.
Кухонная п.
|| памянш. плі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. гл. пліта.
2. Невялікі плоскі чатырохвугольны прадмет.
П. шакаладу.
3. зб. Абліцовачны матэрыял такой формы.
Кафельная п.
4. Электрычны пераносны награвальны прыбор для прыгатавання ежы.
Спіраль для пліткі.
|| прым. плі́тачны, -ая, -ае (да 2—4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падно́с, ‑у і ‑а, м.
1. ‑у. Дзеянне паводле знач. дзеясл. паднесці.
2. ‑а. Плоскі металічны, пластмасавы і пад. посуд, на якім пераносяць ежу. На падносе.. [Ніна] прынесла дзве бутэлькі віна, рыбныя кансервы, яблыкі. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пла́скі, плоскі ’пакаты, плоскі’ (беласт., іўеў., паст., Сл. ПЗБ). З польск. płaski ’плоскі, пляскаты, плыткі, плазаваты’ < *plaz‑bskb < *p!aza — плаз (гл.), (Банькоўскі, 2, 622–623; Бязлай, 3, 51).
◎ Пласкі́ ’абложная зямля’ (ганц., ДАБМ, камент., 858). З польск. plaska < plosa ’кавалак раллі сярод лесу’, ’пас зямлі ў 12 загонаў’ < прьсп. pol‑sa > бел. пачассі ’паласа’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дыплама́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Службовая асоба, якая займаецца дыпламатычнай дзейнасцю, работай у галіне знешніх зносін.
2. перан. Пра чалавека, які дзейнічае тонка, умела.
3. Плоскі чамаданчык для папер, кніг, сшыткаў і пад. (разм.).
|| ж. дыплама́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)