пляце́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. плесці.
2. Спосаб злучэння нітак, сцяблін і інш. палос эластычнага матэрыялу. Карункавае пляценне. / у вобразным ужыв. На мокрых шыбінах, залепленых знадворку снегам, прыгожымі, дзівоснымі пляценнямі іскрыцца святло ад лямпы. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ахине́я ахіне́я, -не́і ж., лухта́, -ты́ ж.;
◊
нести́ ахине́ю не́сці ахіне́ю, мало́ць лухту́, пле́сці глу́пства, пляву́згаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спле́сці, спляту́, спляце́ш, спляце́; спляцём, сплецяце́, спляту́ць; сплёў, спляла́, -ляло́; спляці́; спле́цены; зак., што.
1. гл. плесці.
2. Злучыць, умацаваць канцы чаго-н. пляценнем.
С. вянок.
С. кошык.
3. перан. Цесна злучыўшы, счапіць.
С. рукі.
|| незак. сплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 і 3 знач.).
|| наз. спляце́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.) і сплята́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́паць 1, ‑пця; Р мн. ‑пцей; м.
1. Сялянскі абутак, плецены з лыка, бяросты ці вяровак. Лазовыя лапці. Вяровачныя лапці. □ Сівабароды стары ў сівым армяку, у лапцях, з торбай, стаяў ля пераезду, паклаўшы рукі на кій. Хадкевіч.
2. перан. Разм. пагард. Пра адсталага, некультурнага чалавека.
•••
Абуць у лапці гл. абуць.
На лапці не аб’ехаць гл. аб’ехаць.
Плесці кашалі з лапцямі гл. плесці.
ла́паць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што і без дап.
Разм. Хапаць, мацаць рукамі. [Груня:] Адыдзі! Раней вытры нос, а потым лапай... Гурскі. Маці цяжка ўздыхала, ўпоцемку лапала па чарэні — намацвала лучыну. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Карзі́на ’кашолка’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Яруш.), ’кош з лазы’ (Нар. сл., Яшк.), карзінка ’кош’ (Мат. Маг.). Зыходзячы з формы і значэння лексемы корзаць (гл.), карзіна вытворнае ад корзаць: бел. корзаць ’плесці’, укр. корзити ’плесці, моршчыцца’. Магчыма, сюды ж рус. корза ’старая (= маршчыністая)’. Параўн. лат. kur̄za ’маршчына’ (Фасмер, 2, 327). Праз значэнне ’плесці’ корзаць звязана з карзіна. Адносіны ўсходнеславянскіх і латышскіх паралелей няясныя.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пле́сціся несов.
1. разг. плести́сь, брести́;
2. страд. плести́сь; ви́ться; см. пле́сці;
◊ п. ў хвасце́ — плести́сь в хвосте́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Плёт ’пляцёнка’ (Яруш.). Да плесці (гл.), аснова *plet‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сплята́ць, сплята́цца — дзеясл. незак. тр. да сплесці < плесці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кавярза́ць ’няўмела рабіць (плесці, шыць)’ (Юрч.), къвірзаць ’пісаць абы-як, неразборліва, абы-што’ (Нар. лекс.), кывярзыць ’няўмела плесці лапці’ (Бяльк.). Бел. словы (паўн. і ўсх.) утвараюць адзін арэал з рус. смал., пск. каверзать ’рабіць што-н. нядбайна, абы-як’, якое ад коверзати ’плесці (лапці) і да т. п.’ Пераноснае значэнне ’рабіць абы-як’ абумоўлена, па-першае, характарам самой работы (плесці лапці), а па-другое, больш новай і дыфузнай семантыкай экспрэсіўных дзеясловаў коверзати/каверзити, параўн: на той жа тэрыторыі: ’блытаць’, ’гарэзіць’, ’займацца чым-н. ад няма чаго рабіць і да т. п.’ Адносна этымалогіі апошніх слоў гл. кавярзень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
городи́ть несов.
1. обл. (ставить забор) гарадзі́ць;
2. (говорить вздор) прост. пле́сці, вярзці́, пляву́згаць;
◊
огоро́д городи́ть агаро́д гарадзі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)