карчане́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Моцна азябшы, траціць адчувальнасць. Рукі карчанеюць на марозе. □ Цэментовая падлога ў камеры намерзла, босыя ногі пачалі карчанець. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
суцэ́льны, -ая, -ае.
1. Які цягнецца без прамежкаў, цалкам займае сабой усю прастору.
Суцэльная паласа асфальту.
2. Такі, які ахоплівае ўсіх ці ўсё; паўсюдны, усеагульны.
Суцэльная электрыфікацыя.
3. Зроблены з аднаго кавалка; не састаўны.
Падлога з суцэльных дошак.
Суцэльная парода (якая не падзяляецца на пласты па сваёй структуры).
|| наз. суцэ́льнасць, -і, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плі́тачны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да пліты (у 1 знач.). // Зроблены з пліт. Плітачная падлога. // Прыгатаваны ў форме плітак. Плітачны чай. Плітачны шакалад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стрых ‘гарышча’ (астрав., ДАБМ, камент., 777). З польск. strych ‘тс’, якое запазычана з с.-в.-ням. esterîch, esterich, estrich ‘плітачная падлога; брук’, ням. Estrich ‘гліняная падлога; абмазка падлогі або сцяны цвёрдай гладкай масай’. Борысь (583) мяркуе, што першасным значэннем было ‘гарышча, абмазаная глінай або нейкай іншай масай’. Гл. яшчэ Брукнер, 521.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пажалаба́ціцца, ‑ціцца; зак.
Зрабіцца жалабаватым. Некалі ў хаце была паслана падлога — проста на зямлю. Цяпер шырокія дошкі пажалабаціліся, абгнілі з краёў, іх патачыў шашаль. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пальні́ца ’палавіца, масніца’ (Бяльк., Мат. Гом.), пальнічьі‑ на ’тс’ (Сл. ПЗБ). Да пол ’падлога’. Адносна л’ параўн. рус. напольный.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разма́шчываць, размо́шчываць ’разбіраць падлогу’ (Юрч. СНЛ), размасці́ць ’разабраць падлогу’ (там жа). Ад раз- і масці́ць (гл.), параўн. мост ’падлога’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фарбава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад фарбаваць.
2. у знач. прым. Пакрыты фарбай. Фарбаваная падлога. □ Гаспадар прырыхтаваў ужо.. [салдату] лапці, .. вопратку — кароткую, з фарбаванага палатна. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́талак ’чарэнь, ляжанка па нечы’ (рас., Шатал.). Няясиа; калі параўноўваць з рус. потолок ’столям то можа ўзыходзіць да */ь/ ’зямля, глеба’, гл. тло (Фасмер, 3, 345). Не выключана таксама этымалогія, што належыць Далю (3, 320), аб сувязі з талачыць (ад мачаха) ’убіваць, утоптваць’, што адлюстроўвае тэхналогію складвання печы, тады гэта адпавядае аддзеяслоўным утварэнням з по- са значэннем выніку дзеяння. Параўн. паталок (гл.). Гаўлава (Etym. Brunensia, 24–25) рус. маск. потолока ’гарышча’ суадносіць з прасл. */ь/о ’дашчатая падлога’, ’столь’ з іншай ступенню аблаўта, паралельнай прус. tolus ’падлога’, літ. tiles ’дашчатая падлога ў лодцы’, і аманімічным потолока ’талака’, што ўзыходзіць да прасл. *іьІко (> таўку).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ліга́ры ’бярвенні, на якія кладзецца падлога’ (Жд. 1), ’бярвенні пад штабялямі лесу, дроў’ (ганц., Сл. паўн.-зах.). Да лёгар (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)