Трэлья́ж ‘трохстворкавая люстра’ (ТСБМ). З рус. трельяж, якое з франц. treillage ‘крацістая загарадка’ < treille ‘альтанка з вінаграднай лазы’ < лац. trichila ‘альтанка’, у выніку скарачэння tricla ‘павільён’ — слова trīclīnium ‘трохмесны стол’ (SWO, 1980, 774; Голуб-Ліер, 488; Фасмер, 4, 98). Значэнне ‘трохстворкавае люстра’ развілося ў рускай мове, дзе ўзнікла ў выніку дзеяння народнай этымалогіі (ЕСУМ, 5, 628).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лісце́рка ’люстэрка’ (светлаг., Мат. Гом.) узнікла ў выніку ад’ідэацыі з лексемай лісце пад уздзеяннем народнай этымалогіі. Да лю́стра (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Адлюстро́ўваць (БРС). Неалагізм 20‑х гадоў XX ст., створаны Ул. Дубоўкам (Дубоўка, Узв., 1927, 6; Гіст. мовы, 2, 249). Гл. люстра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўле́тка ’вялікае люстра, якое ставіцца на падлогу’ (гродз., ЖНС). Няясна; параўн. укр. дыял. тавле́тка ’грыфельная дошка’, рус. та́вель ’дошка, табліца’. Гл. табліца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ашкле́ць, ‑ее; зак.
Тое, што і ашклянець. Нерухомае возера-старыца нібы застыла, ашклела, люстра яго з незвычайнай яскравасцю адбівала такія ж нерухомыя хмары і дубы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
увагну́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад увагнуць.
2. у знач. прым. Які мае паверхню з угінам; проціл. выпуклы. Увагнутае люстра. Шапка з увагнутым верхам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лянта́р ’упрыгожанне з янтару’ (гом., Рам. 1, 2). Да янта́р (гл.). Аб пераходзе й > лʼ гл. люстра. Аналагічна ў рус. арханг. гаворках лентарь ’тс’, ’пацеркі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трумо́ ‘высокае стаячае люстра’, ‘прасценак, упрыгожаны арнаментам’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), труно́ ‘тс’ (Мат. Гом.). Запазычана з франц. trumeau ‘прасценак паміж войнамі’, ‘люстра, якое займае гэту прастору’, праз рускае трюмо́ ‘тс’; французскае слова выводзяць са ст.-в.-ням. drum (памянш. drumel) ‘кавалак, частка’, ‘канец, асколак’, параўн. англ. thrum ‘шляк, беражок, аблямоўка’ (Фасмер, 4, 112; Даза, 731; Васэрцыер, 237). Запісаная дыялектная форма нейкім чынам збліжана з труна (гл.), магчыма, праз польск. trumna ‘труна’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
амальгамава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак. і незак., што.
Сплавіць (сплаўляць) які-небудзь метал з ртуццю, а таксама растварыць (раствараць) які‑н. метал у ртуці. // Пакрыць (пакрываць) амальгамай. Амальгамаваць люстра.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
надтрэ́снуты, ‑ая, ‑ае.
1. З невялікай трэшчынай. Надтрэснутая талерка. Надтрэснутае люстра.
2. перан. Які дрыжыць, хрыпіць (пра голас, гукі і пад.). Голас Ніканора знізіўся, стаў надтрэснутым і хрыплым. Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)