Кро́пштаццакорпацца,^ марудзіць’ (Сл. паўн.-зах.). Балтызм. Параўн. літ. krapštytis (там жа, 2, 524). Гл. крап‑ штаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пу́пніць ’марудзіць, корпацца’, пу́пніцца ’тс’, пу́пня, пу́пна ’маруда’, фраз. пу́пня пу́пніць ’доўга рабіць нешта’ (ТС). Гл. пыпніць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прамаўча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

1. Не адказаць, ухіліцца ад адказу. — А дзе ж бацька твой і брат? — прагаварыў разгублены Міхась. — Толя прамаўчаў. Якімовіч. [Хадоська] прамаўчала: знарок стала корпацца ў возе, быццам ладавала пасцель. Мележ.

2. Маўчаць некаторы час. Прамаўчаць увесь вечар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ашалапу́цець ’страціць (на некаторы час) здольнасць рэагаваць у выніку моцнай стомленасці або ў сувязі з нечаканым здарэннем’ (Янк. I), ашылапець ’аслупянець, скамянець’ (Бяльк.). Да шолап выкл. ’шась!’, параўн. шало́паць ’разумець, разбірацца’, першаснае ’корпацца, шастаць’, шалапут ’разгублены, узрушаны, няўважлівы чалавек’, параўн. драг. ошолоп ’асталоп, дурань’ (Клім.), укр. шолопати шастаць, корпацца’ (Карпат, диал. оном., 474), шалопокіти ’выдаваць глухі гук, шастаць’. Гл. ашалапуціць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кры́паць1 ’блытаць (ніткі, валасы)’ (Янк. Мат., Сцяшк.). Да крапаць, корпаць. Гл. корпацца.

Кры́паць2 ’пісаць абы-як’ (Нар. лекс.). Гл. крыпаць©.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ашу́шкаць ’абмануць, абхітрыць’ (Шат.). Ад шушкаць ’шастаць, корпацца’ пад уплывам ашустаць (гл.); цікавая паралель балг. ошушкам ’абабраць да ніткі; з’есці ўсё да крошкі’ (ад шушка ’крышка’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Капо́рка ’маруда’ (в.-дзвін., Сл. паўн.-зах.). Да капаць (гл.) > капаццакорпацца ў чым-н.’ ’рабіць марудна’. Нарашчэнне ‑ор‑ пад уплывам поркацца ’тс’. Параўн. таксама капоцька (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пелянтава́ццакорпацца’ (шальч., Сл. ПЗБ). Няясна. Відаць, гэта фанетычны варыянт лексемы пелянгавацца ’даглядаць, апекавацца’, якое з польск. pielęgnować się ’тс’ < н.-ням. pflegen, в.-ням. pflëgan ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

*Мадзёхала, драг. модёхало ’той, хто корпаецца, павольна робіць, рухаецца’ (Нар. лекс.) < мадохацца ’вазіцца’ (гродз., Сцяшк. Сл.), мо̂до́хатысь, модёхатысякорпацца, ледзь рухацца’ (Нар. лекс.). Да му́дзіць ’рабіць павольна’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пы́пліць ’марудзіць, марудна прымацца за справу’ (Нас.), ’марудна рабіць’ (Шымк. Собр.), пытацца ’марудзіць’ (Бяльк.), сюды ж пепліць ’тс’, пеплецца ’паволі рабіць’, піплівы ’карпатлівы, нудны (пра работу)’: ваша такая піпліваяработа, піша і піша (ашм., LKK, 16, 186). Традыцыйна параўноўваюць з балтыйскімі адпаведнікамі: лат. pipelėtiesкорпацца, марудзіць’ (Блесэ, SB, 5, 18; Кіпарскі, Лекс. балтызмы, 14), літ. piplioti ’карпатліва, старанна працаваць’, pyplys ’слабы, нядужы чалавек’ (Грынавяцкене і інш., LKK, 16, 186), pėpti ’слабець, чэзнуць’, pepis ’вялы чалавек, мямля, размазня’ (Санька, Kryu̯ja, 1996, 1, 91), што дае падставы адносіць беларускія словы да балтызмаў. Аднак балг. пьпля ’поўзаць (пра насякомых, малых жывёлах), рухацца паволі, з цяжкасцю, чуць варушыцца; рабіць нешта, але безвыніку’ (Младэнаў, 538: інтэрпрэтуе як слова з няпоўнай рэдуплікацыяй) прымушае прыняць гукапераймальнае паходжанне (таксама Фасмер, 3, 419, адносна беларускіх слоў); паводле Сноя (гл. Бязлай, 3, 38), у аснове самастойных утварэнняў — рэдуплікацыя імітатыўнага кораня і.-е. *ρϊ‑ρ‑, параўн. польск. дыял. рурііс ’мяць, рабіць нядбала, дрэнна, корпацца’, в.-луж. piplić ’саматужнічаць; калупацца ў носе’, н.-луж. pimplis ’марудна рабіць, корпацца’, чэш. piplat ’рабіць марудна, корпацца, калупацца’, слава іх. piplať sa ’марудзіць, рабіць паволі і нерашуча’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)