пакары́ць, -кару́, -ко́рыш, -ко́рыць; -ко́раны; зак., каго-што.
1. Падпарадкаваць сваёй уладзе, заваяваць.
П. крэпасць.
Чалавек пакарыў космас.
2. перан. Выклікаць у каго-н. сімпатыю, давер да сябе.
П. дзявочае сэрца.
|| незак. пакара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. пакарэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рыкашэ́ціць, ‑шэчу, ‑шэціш, ‑шэціць; зак. і незак.
Адскочыць, адляцець (адскакваць, адлятаць) рыкашэтам. Рыкашэцілі кулі, абдзіраючы на дрэвах кару. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адслаі́ць, ‑слаю, ‑слоіш, ‑слоіць; заг. адслаі; зак., што.
Аддзяліць слаямі; прымусіць асесці, асадзіць слаямі. Адслаіць кару. Адслаіць рэчыва з раствору.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абадра́цца, абдзяру́ся, абдзярэ́шся, абдзярэ́цца; абдзяро́мся, абдзераце́ся, абдзяру́цца; абдзяры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Аблупіцца (пра кару дрэва).
2. Пакрыцца драпінамі.
А. ў лесе.
Сцены абадраліся.
3. Знасіць вопратку, абутак (разм.).
Абадраўся хлопец зусім.
|| незак. абдзіра́цца, -а́ецца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кары́ць 1, кару, корыш, корыць; незак., каго.
Разм. Папракаць каго‑н., сварыцца на каго‑н. Кажа ціха гаспадыня: — Што карыць яго дарма? Ад дабра свой дом не кіне, Добра ведаю сама. Колас. І [Борка] двойку атрымаў таксама. А ўвечары ізноў карыла мама. Корбан.
кары́ць 2, кару, корыш, корыць; незак., што.
Абчышчаць дрэва ад кары; акорваць. Карыць бярвенне. Карыць пні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лу́пік ’лазіна, з якой садрана кара’ (ТС). Да лупі́ць ’здзіраць кару’. Суфікс ‑ік, як ду́бчык, драг. бэ́чік ’пуга’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пазалу́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Абадраўшы або надламаўшы, залупіць, загнуць кверху ўсё, многае. Пазалупліваць кару на дрэве.
2. Падняць уверх усё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прылу́пка ’палонка’ (віл., Сл. ПЗБ). Да про́лубка (гл.) у выніку дээтымалагізацыі і збліжэння з лупі́ць ’біць, здымаць кару’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́ра, ‑ы, ж.
Суровае пакаранне, спагнанне за правіннасць. Панесці кару. Адбываць кару. □ У заключэнне пракурор патрабаваў вышэйшай меры кары, што азначана ў артыкулах, па якіх адбываўся суд. Колас. Ні бацькі, ні дзяўчат гестапаўцам злавіць не ўдалося: іх папярэдзілі сувязныя. Увесь цяжар кары лёг на кволыя матчыны плечы. Брыль.
кара́, ‑ы́, ж.
1. Паверхневая частка ствала, галін і кораня дрэвавых раслін, якая звычайна лёгка аддзяляецца. Лазовая кара. Здымаць кару. □ Сонца заходзіла, распырскваючы чырвона-медзяныя пырскі па траве, па белай кары маладых бярозак. Мурашка. Доўгімі і вострымі кіпцюрамі мядзведзіца здзірала кару з дрэў. В. Вольскі.
2. чаго або якая. Верхні цвёрды слой на чым‑н. У лагчынах блішчэлі ахопленыя ледзяной карой лужыны. Бядуля. Конь цвёрда ступаў, прабіваючы слабую кару гразі. Гартны. // перан.; чаго. Аб чым‑н. знешнім, паверхневым, за якім хаваецца якая‑н. сутнасць. Дрымота і здранцвеласць цела туманіла нам галовы і зацягвала сэрца карою абыякавасці. Чорны.
•••
Зямная кара — верхняя цвёрдая абалонка Зямлі.
Кара вялікіх паўшар’яў галаўнога мозгу; кара галаўнога мозгу — паверхневы слой галаўнога мозгу ў вышэйшых пазваночных жывёл і чалавека.
Абрасці карою гл. абрасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акары́ць, акару, акорыш, акорыць; зак., што.
Зняць кару, ачысціць ад кары. Гаспадар не меў сілы ці часу.. акарыць [бярвенне], і яно пайшло на глум пад дажджамі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)