Лямцоўка ’шапка, капялюш, зроблены з лямцу’ (ТСБМ, Шат.). Да лямец 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дзесяцірублёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Вартасцю ў дзесяць рублёў. Дзесяцірублёвы білет. Дзесяцірублёвая асігнацыя.
2. Коштам у дзесяць рублёў. Дзесяцірублёвы капялюш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зюйдве́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Разм.
1. Шырокі непрамакальны плашч з капюшонам.
2. Непрамакальны капялюш з цыраты.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзя́дзя, ‑і, м.
Дарослы мужчына (у мове дзяцей). Параўняліся і, чую, дзяўчынка кажа: «Мамка, глянь, які смешны ў дзядзі капялюш». Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Капалю́ш ’летняя шапка з палямі’ (іван., КЭС), капелюш ’саламяная, сітавая, лазовая шапка’ (Шн. 3, ПІпіл.; гродз. Рам. 1), капелюша ’капялюш’ (Мядзв.); у капэлюшы ’д’ябал’ (Выг.), капелюшы ’лісты гарбузоў’ (Бір.), капелюш, капелюшы. капелюшній. капелюшні, капелюшнічок, капелюшына ’гарлачык жоўты, Nuphar luteum (L.) Sm.’, ’гарлачык чыста-белы, Numphaea candida Presl.’, ’падалешнік еўрапейскі, Asarum europaeum L.’ (Бейл.), да капялюш (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кацяло́к, -лка́, мн. -лкі́, -лко́ў, м.
1. Невялікі кацёл, пасудзіна для варкі ежы і для яды з яго.
Салдацкі к.
2. Цвёрды мужчынскі капялюш з акруглым верхам і вузкімі палямі.
3. Галава (разм., пагард.).
Штосьці к. не варыць.
|| прым. кацялко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цылі́ндр, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Геаметрычнае цела, якое ўтвараецца вярчэннем прамавугольніка вакол аднаго з яго бакоў.
2. Прадмет такой формы.
3. Высокі цвёрды мужчынскі капялюш з палямі.
|| прым. цыліндры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і цылі́ндравы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Капялю́х, варыянт да капялюш з тым жа значэннем (Гарэц., Др.-Падб.), таксама запазычанне з польск. kapeluch ’тс’ (Слаўскі, 2, 53–54).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лабу́к 1 ’карова без рагоў’ (віл., швянч., Сл. паўн.-зах.). Да лоб 1 (гл.). Аб суфіксе ‑ук гл. Сцяцко (Афікс. наз., 178). Параўн. таксама лаба́н 2.
Лабу́к 2 ’страха над ганкам’ (віл., Сл. паўн.-зах.). З клабук ’шапка, капялюш, брыль’ (ужо ст.-бел. клобукъ, ст.-польск. kłobuk ’капялюш, шалом’) з адпадзеннем к‑.
Лабу́к 3 ’нехлямяжы чалавек’ (Сл. паўн.-зах.). Відавочна, да лоб 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кантра́льта, нескл., н.
Самы нізкі жаночы голас (у спевах). [Жанчына] паправіла какетлівым рухам капялюш і густым звонкім кантральта заспявала арыю. Мурашка. // Спявачка з такім голасам.
[Іт. contralto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)