васілі́ск, ‑а, м.

1. Жывёліна з роду яшчарак з доўгім хвастом і грэбенем на спіне, якая жыве ў трапічнай Амерыцы.

2. Казачнае страшыдла, змей, ад позірку якога гіне ўсё жывое.

[Грэч. basiliskos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закліна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. каго (што). Настойліва прасіць, маліць аб чым-н.

З. памяццю бацькоў.

2. каго-што. У прымхлівых людзей: падпарадкоўваць сабе сілай магічных слоў, малітваў.

З. змей.

З. скарб.

|| наз. закліна́нне, -я, н. (да 2 знач.).

|| прым. закліна́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

джга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак. (разм.).

1. каго (што). Калоць, раніць джалам (пра насякомых, змей).

Авадні і сляпні джгалі нясцерпна.

2. Хутка ісці або бегчы.

Лявон джгаў без аглядкі.

|| аднакр. джгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і джгнуць, -ну, -неш, -не; -нём, -няце́, -нуць; -ні.

|| наз. джга́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

змий уст. змей, род. зме́я м.;

до зелёного зми́я (допи́ться) да зялёнага зме́я (да бе́лай гара́чкі) дапі́цца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шип​III м., разг. (шипение) шып, род. шы́пу м.; шыпе́нне, -ння ср.; (змей, гусей) сы́канне, -ння ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шипе́ние

1. шыпе́нне, -ння ср.; (змей, гусей) сы́канне, -ння ср.;

2. перен. (ворчание, злобствование) разг. шыпе́нне, -ння ср.; сы́канне, -ння ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

закліна́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго-што.

1. Імкнуцца падпарадкаваць каго‑, што‑н. сілай чараў, вядзьмарства, малітваў. Заклінаць змей. Заклінаць ад кулі.

2. Горача прасіць, маліць аб чым‑н. Бацькам заклінаю — не выходзь! — крычала старая. Місько.

3. Моцна лаяць, праклінаць. — Гадаўка! гадаўка!! гадаўка!!! — Адна адну проста заклінае гэтымі брыдкімі словамі. Бядуля.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Безецный ’нізкі, подлы’ (ст.-бел.; Булыка, Запазыч.). Укр. (з XVI ст. і ў дыялектах) безецний ’тс’. Запазычанне з польск. bezecny ’тс’ (да прасл. čьstь ’гонар’; Слаўскі, 1, 120). Цімчанка, 70; Булыка, Запазыч., 40. Сюды адносіцца і беззэ́цны цмок ’міфічны змей у беларускіх казках’ (Мядзв.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Паразі́ць ’забіць, нанесці ўдар якой-н. зборнай; перамагчы, нанесці паражэнне, разбіць; выклікаць пашкоджанне, змяненне ў тканцы, органе і пад.’ (ТСБМ). Новае кніжнае запазычанне з рус. порази́ть < рази́ть < раз (гл.). Дыял. порожа́ць ’кусаць, жаліць (пра змей)’ (ТС), відавочна, украінізм, параўн. пора́зити ’параніць; укусіць (пра змяю)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

скарпіён, ‑а, м.

Ядавітая жывёліна класа павукападобных, якая пашырана ў трапічных і субтрапічных паясах. У .. лясах водзіцца шмат змей і яшчарак. Часта сустракаюцца павукападобныя — фалангі і скарпіёны. Гавеман. [Хлопец] ускочыў з такім спрытам, нібы яго джыгануў скарпіён. Лынькоў. // перан. Разм. Пра злоснага, яхіднага чалавека. Ходзяць такія барадатыя скарпіёны ды глядзяць, каго б так уджаліць, каб балела доўга. Асіпенка.

[Грэч. skorpios.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)