недо́брый

1. нядо́бры; (злой) злы, ліхі́;

2. (плохой) нядо́бры, дрэ́нны;

недо́брые ве́сти нядо́брыя (дрэ́нныя) ве́сткі;

в недо́брое вре́мя, в недо́брую по́ру, в недо́брый час у нядо́брую (ліху́ю) часі́ну;

недо́брое ме́сто нядо́брая мясці́на, нядо́брае ме́сца;

недо́брые лю́ди (о разбойниках) нядо́брыя (ліхі́я) лю́дзі;

недо́брые ру́ки нядо́брыя ру́кі;

недо́брый глаз нядо́брае (зло́е) во́ка;

недо́брый сон нядо́бры (дрэ́нны) сон;

помина́ть (укоря́ть и т. п.) недо́брым сло́вом успаміна́ць (дакара́ць і да таго́ падо́бнае) нядо́брым сло́вам.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дух

1. в разн. знач. дух, род. ду́ху м.;

абсолю́тный дух филос. абсалю́тны дух;

2. миф. дух, род. ду́ха м.;

злой дух злы дух;

в ду́хе чего́-л. у ду́ху чаго́е́будзь;

ни слу́ху ни ду́ху ні слы́ху ні ды́ху, няма́ і по́чуту;

быть в ду́хе быць у гумо́ры (у настро́і);

быть не в ду́хе быць не ў гумо́ры (не ў настро́і);

во весь дух на ўсю моц, як мага́;

чу́ять дух дух чуць;

па́дать ду́хом па́даць ду́хам;

не хвата́ет ду́ху не хапа́е ду́ху;

как на духу́ як на спо́ведзі;

что́бы ду́ху твоего́ здесь не́ было каб ду́ху твайго́ тут не было́;

в здоро́вом те́ле здоро́вый дух у здаро́вым це́ле здаро́вы дух;

подня́ть дух падня́ць дух;

дух вре́мени дух ча́су;

дух захва́тывает дух займа́е;

тяжёлый дух ця́жкі дух.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дух (род. ду́ху, миф., рел. ду́ха) м., в разн. знач. дух; (атмосфера — ещё) во́здух;

абсалю́тны д.филос. абсолю́тный дух;

падня́ць д. — подня́ть дух;

д. ча́су — дух вре́мени;

ця́жкі д. — тяжёлый дух (во́здух);

вы́матаць духі́ — вы́мотать ду́шу;

чуць д. — чу́ять дух;

ду́ху бая́цца — трепета́ть;

па́даць ду́хам — па́дать ду́хом;

нячы́сты д. — нечи́стый дух;

не хапа́е ду́ху — не хвата́ет ду́ху;

адны́м ду́хам — еди́ным (одни́м) ду́хом;

д. (духі́) заняло́безл. дух за́няло (захвати́ло);

д. вон — дух вон;

набра́цца ду́ху — собра́ться с ду́хом;

пераве́сці д. — перевести́ дух;

святы́м ~хам — святы́м ду́хом;

што (ко́лькі) ёсць ду́ху — во весь дух;

вы́біць д. — вы́шибить дух (ду́шу);

д. займа́е — дух захва́тывает;

каб і ду́ху (чыйго) не было́ — что́бы и ду́ху (чьего) не́ было;

злы д.злой дух;

у здаро́вым це́ле здаро́вы д. — в здоро́вом те́ле здоро́вый дух;

лёстачкамі д. выма́епогов. ле́стью ду́шу вынима́ет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

чо́рны

1. в разн. знач. чёрный;

~ная фа́рба — чёрная кра́ска;

~ныя во́чы — чёрные глаза́;

ч. хлеб — чёрный хлеб;

ч. ход — чёрный ход;

~ная рабо́та — чёрная рабо́та;

~ная металу́ргія — чёрная металлу́ргия;

ч. дзень — чёрный день;

ч. папа́рс.-х. чёрный пар;

ч. лес — чёрный лес;

ч. бу́сел — чёрный а́ист;

2. (о лошади) вороно́й;

3. прост. гря́зный;

~ная падло́га — гря́зный пол;

4. перен. чёрный, мра́чный, тяжёлый;

~ная падазро́насць — чёрное подозре́ние;

~ныя ду́мкі — чёрные (мра́чные) мы́сли;

5. перен. чёрный, престу́пный, злой;

~ныя сі́лы рэа́кцыі — чёрные си́лы реа́кции;

~ныя заме́ры — чёрные за́мыслы;

~нае дрэ́ва — чёрное де́рево;

~ная до́шка — чёрная доска́;

~ная бі́ржа — чёрная би́ржа;

~ная ра́са — чёрная ра́са;

~ная ікра́ — чёрная икра́;

~ныя мета́лы — чёрные мета́ллы;

ч. ко́фе — чёрный ко́фе;

~ная ма́гія — чёрная ма́гия;

ч. шар — чёрный шар;

~ная гадзі́на — чёрный день;

на ч. дзень — на чёрный день;

ч. ры́нак — чёрный ры́нок;

~ным па бе́лым (напі́сана) — чёрным по бе́лому (напи́сано);

рабі́ць як ч. вол — рабо́тать как вол;

трыма́ць у ~ным це́ле — держа́ть в чёрном те́ле;

~ная косць (ко́стка) — чёрная кость;

~ная няўдзя́чнасць — чёрная неблагода́рность;

з ~нага хо́ду — с чёрного хо́да;

~ная ко́шка прабе́гла памі́ж і́мі — чёрная ко́шка пробежа́ла ме́жду ни́ми;

ні ~нага ні бе́лага — ни да ни нет;

~ная ко́шка перабе́гла даро́гу — чёрная ко́шка перебежа́ла доро́гу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)