Ры́длі ’вілы з двума рагамі для гною’ (Сл. Гродз.). Да папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Га́блі ’вілкі з тупымі зубамі для насыпання бульбы’ (КЭС), ’вілы з густа пастаўленымі зубамі’ (Сцяшк.), укр. га́блі, ка́блі ’вілы з трыма зубамі’. Першакрыніцай з’яўляецца ням. Gabel ’тс’. Рудніцкі (778) прымае для ўкр. непасрэднае запазычанне з ням., а Шалудзька (Нім., 28) мяркуе пра пасрэдніцтва польск. gabel.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Набі́льнік, набыльнык ’пласт сена, які можна узяць на вілы’ (брэсц., Нар. лекс.). Гл. навільнік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рассахо́ра ’неахайная жанчына, распусцёха’ (Бяльк.). Няясна. Параўн. расоха (гл.) і сахор ’вілы на ўгнаенне’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́куль, прысл. і злучнік.
Разм. Тое, што і пакуль. А покуль тут свая ахова, — За зброю — вілы ды тапор. Астрэйка. Дымную печку палілі ўночы, аж покуль яна не чырванела ад жару. Асіпенка. Не застаўся родны дом Без гаспадара, Покуль конь і я з канём — Жыхары двара. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычэ́п, ‑а, м.
Павозка, якая прычэпліваецца да самаходнага транспарту (трактара, грузавіка і пад.). За.. [трактарам] стаяў вялікі прычэп, на якім ляжалі дзесяткі тры ручных грабель, вілы. Хадкевіч. На гару, відаць, цяжка было ўзбірацца леспрамгасаўскім машынам з прычэпамі. Пташнікаў. За кожным камбайнам замацавана па два трактары з прычэпамі. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крыжаві́лы ’жэрдкі, якімі прыціскаюць салому на вільчыку’ (Нар. сл.). Да крыж 1 (гл.) і вілы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ви́лы ві́лы, -лаў ед. нет, ві́лкі, -лак ед. нет; (для навоза — ещё) сахо́р, -хара́ м.;
◊
ви́лами по воде́ пи́сано ві́ламі па вадзе́ пі́сана.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вілавокі. У тэксце: «…І месяц вілавокі, нібы здань…» (КТС, Ю. Гаўрук). Відавочна, да вілы і вока (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віла́тый ’вілаваты’ (Бяльк.). Утворана ад ві́лы (гл.) пры дапамозе дзеепрыметнікавага суф. ‑т‑, як і рус. сохатый ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)