бирю́к

1. обл. воўк, род. во́ўка и ваўка́ м.;

2. перен. воўк, род. во́ўка и ваўка́ м.; (бука) сугне́й, -не́я м.;

◊

смотре́ть бирюко́м глядзе́ць во́ўкам;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

увалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -ло́чаны; зак., каго-што (разм.).

1. Уцягнуць, з цяжкасцю ўнесці ўнутр чаго-н.

У. мех з бульбай у сенцы.

2. Украсці.

Воўк увалок авечку.

|| незак. увалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

агаро́дніца, ‑ы, ж.

Жан. да агароднік. Воўк не пастух, а свіння не агародніца. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

скры́ва, прысл.

Разм. Тое, што і скоса. Глядзеў адзін пан Богут скрыва, Як воўк, уткнуўшыся ў паркан. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

валачы́ць, -лачу́, -ло́чыш, -ло́чыць; незак.

1. каго-што. Тое, што і валачы (але абазначае дзеянне, якое адбываецца шматразова і ў розны час).

Валачыў воўк, павалаклі і ваўка.

2. Выцягваць з металу (спец.).

В. дрот.

|| наз. валачэ́нне, -я, н.

|| прым. валачы́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).

В. стан.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

памо́ўка, ‑і, ДМ ‑моўцы; Р мн. ‑мовак; ж.

Гаворка (ужываецца звычайна ў прымаўцы: Пра воўка памоўка, а воўк і тут).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

О́бат (*вобат) ’вобад’ (Воўк-Лев., Татарк.) да вобад (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Во́ўчае во́ка ’воўчыя ягады’ (Бяльк.). Ад воўк. Матывы намінацыі гл. воўчае лыка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разадра́ць, -здзяру́, -здзярэ́ш, -здзярэ́; -здзяро́м, -здзераце́, -здзяру́ць; -здзяры́; -задра́ны; зак. (разм.).

1. каго-што. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі; парушыць што-н. цэлае, зрабіць драным.

Р. паперу на дробныя кавалкі.

Р. плашч.

2. каго. Пазбавіць жыцця (пра драпежных жывёл, птушак).

Воўк разадраў авечку.

3. што. Нанесці рану, драпіну.

Р. нагу аб дрот.

|| незак. раздзіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ваўчо́к ’дзіцячая цацка’ (БРС). Рус. волчо́к ’тс’ (з XVI–XVII стст.?). Ад волк, воўк (цацка выдае гукі, нібы выццё); параўн. і чэш. назву гэтай цацкі vlk (Шанскі, 1, В, 153; гл. таксама Фасмер, 1, 346–347, які прыводзіць як паралель лат. vilks ’воўк’ у назвах розных інструментаў і ўказвае, што і ў ням. мове розныя інструменты носяць назву ’воўк’). Менш пераконвае Гараеў, 54 (гл. і Праабражэнскі, 1, 94): сувязь з дзеясловам волочиться. У бел. мове ваўчок, відавочна, запазычанне з рус.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)