крыць, кры́ю, кры́еш, кры́е; крый; кры́ты; незак.

1. што. Рабіць страху, дах.

К. хату.

К. веранду.

2. каго-што. Рэзка, груба крытыкаваць, лаяць (разм.).

К. недахопы.

◊

Крый бог (божа) (разм.) — ужыв. як засцярога ад чаго-н., як забарона рабіць што-н. недапушчальнае.

Няма чым крыць (разм.) — няма чаго сказаць у адказ, у апраўданне.

Няхай бог крые (разм.) — ужыв. як пажаданне, пазбаўленне ад чаго-н. дрэннага.

|| зак. накры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.) і пакры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

батра́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.

Працаваць батраком, жыць батрацкім жыццём. — А бог? — Мана і бог. Чаму ён нам з табою, Скажы, не дапамог? Чаму, калі батрачыў, Ён мне не даў зямлі? Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барэ́й, ‑ю, м.

У старажытнагрэчаскай міфалогіі — бог паўночнага ветру. // Паўночны вецер.

[Грэч. Boreas.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ратава́ць несов. спаса́ть;

◊ рату́йце! — карау́л!;

рату́й бо́жа! — бо́же упаси́!;

хай бог рату́е — пусть бог ми́лует;

р. сваю́ шку́ру — спаса́ть свою́ шку́ру

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пантэі́зм, ‑у, м.

Філасофскае ідэалістычнае вучэнне, паводле якога бог атаясамліваецца з прыродай.

[Ад грэч. pan — усё і theōs — бог.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Багі́ ’абразы’ (Інстр. II). Рус. бог, бо́ги, бога́, укр. біг ’тс’. Метафарычнае ўжыванне слова бог (гл.), вядомае ва ўсх.-слав. мовах.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

божество́ ср. Бажаство́, -ва ср., Бог, род. Бо́га м., Бо́ства, -ва ср.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бо́жа и бо́жа м. (звательная форма от Бог) Бо́же и бо́же межд.;

◊ б. збаў — бо́же упаси́;

барані́ (крый) б. — не дай (изба́ви, упаси́, не приведи́) бог;

даруй б. — поми́луй бог; прости́ го́споди;

б. мой! — бо́же мой! бог мой!;

дай б. на́шаму цяля́ці во́ўка спайма́ці — посл. дай бо́же на́шему теля́ти во́лка пойма́ти

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

адвярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.

1. Павярнуцца ўбок; павярнуць галаву.

А. ад акна.

2. перан., ад каго-чаго. Парваць сувязі, адносіны з кім-н.; адмовіцца ад чаго-н.

А. ад здрадніка.

◊

Бог адвярнуўся ад каго (разм.) — пра бесперапынныя няўдачы.

|| незак. адваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

беражо́ны

1. прил., прич., в разн. знач. бережёный; см. берагчы́;

2. в знач. сущ. бережёный;

◊ ~нага і бог беражэ́ — посл. бережёного и бог бережёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)