дзённы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да дня (у 1 знач.). Зоры на небе спапялелі, дзённае святло цадзілася зверху. Чорны. Ледзь-ледзь варушыцца лісце, спачываючы ад дзённай спёкі. Брыль. // Які адбываецца, праводзіцца днём, удзень. Дзённы спектакль. Дзённая разведка. □ Восеньскі дзень схіляўся пад вечар, дзённая змена ішла дамоў. Гурскі. // Прызначаны для дзейнасці або адпачынку ўдзень. Ноччу над лётным полем стаяла цішыня, тут была дзённая авіяцыя. Лынькоў. Змрокам з дзённай схованкі выходзіў Віктар. Лобан.
2. Які адбываецца, праводзіцца на працягу аднаго дня (у 1, 2 знач.), разлічаны на адзін дзень. Дзённы заработак. Дзённая выпрацоўка. Дзённае заданне. Дзённы пераход. Дзённы рацыён.
•••
Лямпа дзённага святла гл. лямпа.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зна́чыцца 1, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.
1. Быць запісаным дзе‑н., занесеным у які‑н. спіс. У запісцы значылася такая вуліца, якой хлопец ніколі і не чуў. Кулакоўскі. У спіску лепшых работнікаў падполля на адным з першых месц значыцца сям’я.. Яркіна. Брыль. // Лічыцца, называцца. Палеская, або Мазырская група Чырвонай Арміі, як значылася яна афіцы[й]на, абрала ўчастак контрудару на лініі Крыўцы — Высокае. Колас.
2. Быць бачным; вылучацца, віднецца. У цемры постаць .. [Ганны] ледзь значыцца, а твару і зусім не відаць. Мележ. Дарогу замяло. Ледзь значыўся свежы след. Гроднеў.
зна́чыцца 2, пабочн.
Разм. Такім чынам, выходзіць. — Значыцца, вы толькі ўступілі ў Чырвоную Армію? Машара. Носік дэманстратыўна пакінуў сход. За жывое ўзяло, значыцца. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ружаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца ружовым, афарбоўвацца ў ружовы колер. Неба на паўночным усходзе святлела, і срэбная паласа паўзла на ўсход і паступова шырылася, ружавела. Шамякін. Ледзь-ледзь пачаў ружавець усход і змрок ночы змяніўся перадранішняй бледнасцю. Краўчанка. // безас. Пра наступленне раніцы. За акном ужо ружавела.
2. Чырванець, пакрывацца румянцам. Чорныя .. [Рыгоравы] вочкі гарэлі, як вугалькі, і смуглыя шчокі сарамліва ружавелі. Колас. Янка маўчыць, толькі вушы яго ружавеюць яшчэ больш. Брыль.
3. Выдзяляцца сваім ружовым колерам, віднецца (пра што‑н. ружовае). Сям-там ружавеюць шапкі цыбатых мухамораў. Кандрусевіч. Ён [Нішка] з дарогі звярнуў адзінока І кароткі зрабіў адпачынак, Дзе на ўзмежку самотная вішня Ружавела дарамі галінак. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
таска́ть несов.
1. в разн. знач. цяга́ць; (волочить) валачы́;
таска́ть брёвна цяга́ць бярве́нне (бярвёны);
таска́ть за́ уши цяга́ць за ву́шы;
он е́ле но́ги таска́ет ён ледзь но́гі цяга́е (валачэ́);
2. (воровать) разг. цяга́ць, кра́сці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ліпе́ць несов.
1. е́ле (чуть) держа́ться;
карці́на на сцяне́ ледзь ліпе́ла — карти́на на стене́ е́ле (чуть) держа́лась;
2. перен. скрипе́ть;
стары́ ліпі́ць паку́ль што — стари́к пока́ скрипи́т;
◊ л. на валаску́ — висе́ть на волоске́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
це́раз, прыназ. з В.
1. Упоперак чаго-н., з аднаго боку на другі.
Перайсці ц. вуліцу.
Пабудаваць пераправу ц. раку.
2. Паверх чаго-н.
Пераскочыць ц. плот.
3. Праз, скрозь што-н. (пры назвах прадметаў, асяроддзя, праз якія хто-, што-н. праходзіць, пранікае).
Ісці ц. лес.
Залезці ц. акно.
Ц. шыбы ледзь прасочвалася святло.
4. Пры дапамозе каго-, чаго-н.
Перадаць прывітанне ц. знаёмага.
5. Праз некаторы час або праз некаторую адлегласць пасля чаго-н.
Сустрэліся ц. год.
Дрэўцы раслі ц. кожныя дзесяць метраў.
6. Па якой-н. прычыне, па віне каго-н.
Ц. яго многія пацярпелі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бяро́завік, ‑а і ‑у, м.
1. ‑у. Бярозавы сок. Нахіліўшыся да нязграбнага асінавага карытца, .. [дзяўчына] чэрпае насатым кубкам халодны бярозавік, маленькімі глыткамі п’е салодкі сок. Стаховіч. Помню: ледзь канчаліся марозы, З выраю вярталіся шпакі, Мы гурбою беглі да бярозы Ставіць пад бярозавік латкі. Гаўрусёў.
2. ‑а. Тое, што і падбярозавік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абды́мкі, ‑аў; адз. няма.
Ахопліванне рукамі каго‑н. (выказваючы пачуцці радасці, замілавання і пад.). Людзі кінуліся да Васіля Іванавіча, ледзь не заціснулі.. у абдымках, падхапілі на рукі. Лынькоў.
•••
З распасцёртымі абдымкамі — з радасцю, прыветна (сустрэць, прыняць і пад.).
Кідацца (кінуцца) у абдымкі гл. кінуцца.
Схапіць у абдымкі гл. схапіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абно́ва, ‑ы; Р мн. ‑ноў, ж.
Разм. Тое, што і абноўка. [Каця] была добрая швачка, і шыць абновы да яе неслі ледзь не з усяе вёскі. Сачанка. // перан. Нешта новае, толькі што пабудаванае. Ды не ўявіш сягоння цябе [Беларусь] без гранітных абноў і пявучых турбін, і вядомых у свеце машын. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дэфе́кт, ‑у, М ‑кце, м.
Загана, недахоп. Надзя з Асяй, думаючы памяняцца на гэты вечар плаццямі, прымервалі іх, падганялі пад рост, ліквідавалі на хаду ледзь улоўныя дэфект. Васілевіч. Не знайшоўшы ў трактары ніякіх дэфектаў, Піліпёнак загадваў трактарысту адганяць яго ўбок, да дарогі, што вяла ў «Новы шлях». Шахавец.
[Лац. defectus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)