знелюбе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Зрабіцца нялюбым; абрыднуць. Няма нічога сумнейшага, як сядзець сярод чатырох сцен, адарваным ад жыцця — сам сабе знелюбееш... Лупсякоў. Гэй, не адлятайце У вырай, журавы! Хіба знелюбелі Нашы паплавы? Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пу́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
Памянш. да пуга; невялікая пуга. Чаго Гарвась не рабіў — і за аброць коней браўся весці, і сам памагаў ім, і пужкаю лупцаваў — не зрушыліся коні. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схмурне́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Хмурны, пануры. Заселі ўпяцёх. — Сам папросішся ў нас ты... Ды Фенька сеў воддаль, схмурнелы, віхрасты. Арочка.
2. Пахмурны; змрочны (пра неба, надвор’е і пад.). Мільгнула — і няма — Схмурнелых хмар чародка. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчадрэ́ц, ‑раца, м.
Уст. Даўні звычай адзначаць вечар напярэдадні Новага года; сам гэты вечар. Яшчэ зранку на шчадраца — у дзень перад Новым годам — уся сям’я пачынала займацца куццёю. Якімовіч. // Песня, якая спяваецца ў гэты вечар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
э́кспарт, ‑у, М ‑рце, м.
1. Вываз тавараў за мяжу; проціл. імпарт. Тытунь складае важную частку балгарскага экспарту. «Маладосць».
2. Агульная колькасць або агульны кошт тавараў, вывезеных якой‑н. краінай, а таксама сам вывезены тавар.
[Англ. export.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сама́
1. мест. опред., ж. сама́; см. сам 1;
2. в знач. сущ., уст. (хозяйка) сама́;
с. прые́хала — сама́ прие́хала;
◊ паглядзі́, сава́, яка́я с. — погов. погляди́, кума́, какова́ сама́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Во́бліца 1 ’плотка’ (З нар. сл.). Памяншальнае ад вобла (гл.) або ўтварэнне ад *obьl‑ пры дапамозе суфікса ‑іца.
Во́бліца 2 ’частка рукі ад далоні да локця’ (Шатал.). Відавочна, вытворнае ад *обьлъ ’круглы’, г. зн. знешняя круглявая частка рукі ад далоні да локця. Параўн. славен. oblica ’знешні круглы бок аполка’, серб.-харв. òblica ’нешта акругленае’, польск. oblica ’папярочная дошка ў плоце, да якой прыбіваюць жэрдкі’, рус. о́бливана ’круглы бок апошняй у бервяне дошкі, аполка; сам аполак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Налажы́ць, у выразе: налажы́ць галаво́ю ’панесці смерць, памерці’, параўн.: Баба варажыла, пакуль галавою налажыла (Янк. БП); И коникоў потрацишь, и сам голоўкой наложышь (Шн.), укр. наложи́ти голово́ю, душе́ю ’ахвяраваць жыццём, загубіць жыццё, душу; скласці галаву’, польск. nałożyć głową, zdrowiem, życiem ’заплаціць галавой, здароўем, жыццём’. Развіццё значэння дзеяслова налажы́ць ’накласці’, гл. лажы́ць, праз стадыю ’накласці плату, ахвяру на што-небудзь’, параўн. рус. налог ’падатак’, да ’заплаціць (галавою)’, параўн. тураўск. накла́сці (наложы́ць) голово́ю ’загінуць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
няўда́чнік, ‑а, м.
Няўдачлівы чалавек. [Максім:] — Тут я табе, браце, нічога параіць не магу, бо і сам такі ж няўдачнік, як і ты [Серафім]. Машара. Цяпер ужо здаецца, што я ніколі нічога не знайду, што я няўдачнік. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патру́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Пабегчы трушком. Абціраючы чорныя вочы падолам, цётка Катрына патрухала ў хату. Брыль. Конь дарогу знаў. Ён сам павярнуў каля гумнаў і міма лесапілкі патрухаў па наезджанай дарозе да ракі. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)