Verbum

Перадо́ўка ’прывязаная да перадка моцная вяроўка, за якую чапляецца рубель пры ўцісканні воза з сенам, саломай, снапамі’ (Нас., Бяльк., Касп., Юрч., Мат. Маг.; бялын., Янк. Мат.; добр., ветк., Мат. Гом.), ’вяз, які звязвае галоўкі палашоў у санях (Янк. 1; мазыр., Шатал.; Сцяшк. Сл.). Рус. паўн. передовка ’тс’. Бел.-рус. ізалекса; утворана пры дапамозе суф. ‑к‑a ад перадавы́ < паўн.-слав. *perd‑ovъ (бел. перадавы́, укр. передовий, рус. передовій, перёдовый, польск. przodowy ’перадавы’).

Перахо́д ₁ ’эпідэмія якой-небудзь няцяжкай хваробы’ (стаўб., З нар. сл.), піряхо́д ’пераход часу пасля прымятага’ (Юрч. СНЛ), сюды ж перэхо́дзіць ’перахадзіць за тэрмін (аб карове)’, ’пераходзіць з аднаго месца на другое, у другі стан’ (ТС), пераходка ’брод’ (добр., Мат. Гом.). Да пера- і хадзі́ць, ісці (гл.).

Пераход ₂ ’параход’ (Некр., ТС). Пад уплывам народнай этымалогіі з параход (гл.) — пры ад’ідэацыі лексемы пераход — як ’сродак, пры дапамозе якога можна пераправіцца з аднаго месца ў іншае’.

Во́б’едзі ’аб’едкі сена’ (Янк. I, З нар. сл., Мат. Гом.), вобядзі ’нявымалачаныя каласы, якія аддзяляюцца пры веянні збожжа’ (З нар. сл.), вобʼеддзе ’аб’едкі сена’ (Юрч.). Гл. абʼеддзе.

Во́дпаведзь (БРС). Рус. о́тповедь, укр. одповідь, польск. odpowiedź, в.-луж. wotpowjedź, славен. vòtpovjeʒ, чэш. odpověď, славац. odpoveď ’тс’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне (ст.-рус. отъповѣдѣти) пры дапамозе суф. ‑ь.

Вы́казка ’адкрыццё тайны’ (Нас.); ’выдача, данос’ (Касп.). Рус. вы́казка ’тс’. Да выказаць пры дапамозе суф. ‑ка або памяншальнае ад *выказ; параўн. рус. вы́каз, укр. ви́каз ’данос, выяўленне’.

Вясну́шкі ’журавіны (вясенні збор)’ (Касп.), рус. уладз. веснушка ’падснежныя журавіны’, уладз. весну́шки ’журавіны’. Бел.-рус. ізалекса, утвораная пры дапамозе суф. ‑ушк‑а (< ‑ux‑a) ад вясна́ (гл.).

Віліна ’крывуліна, скрыўленне’ (Юрч., Фраз., 1) — сінгулятыўны назоўнік, утвораны пры дапамозе суф. ‑in‑а, відавочна, ад *vil‑a, роднаснага з такімі лексемамі, як вілы (гл.), віліць (гл.).

Жыўцо́м ’у жывым стане’. Рус. смал., пск., цвяр. живцо́м, укр. живце́м ’тс’, польск. żywcem ’пры жыцці, не змяняючы’. Прыслоўе з тв. скл. слова жывец ₁ ’жывы’ (гл.).

Крапе́ж ’месца, куды сцякае вада са страхі’ (Яшк., Янк. Мат., Жд. 2). Да крапаць (гл.). Як капеж (< капаць) утворана пры дапамозе суфікса ‑еж (Сцяцко, Афікс. наз., 36).

◎ Кучу́р ’цурбан, кругляк дроў’ (Сл. паўн.-зах.). Да *качур. Параўн. покат (гл.) ’тоўсты сук’. Словаўтварэнне пры дапамозе суфікса -ур/‑юр:⇉*качур < *кок + игь (Сцяцко, Афікс. наз., 174).