новаство́раны, ‑ая, ‑ае.
Які толькі што, нядаўна створаны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
новаўве́дзены, ‑ая, ‑ае.
Які толькі што, нядаўна ўведзены.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
новаўтво́раны, ‑ая, ‑ае.
Які толькі што, нядаўна ўтварыўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Нэ́нька ’калыска (толькі вісячая)’ (брэсц., Нар. лекс.). Гл. ненька ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
То́кма ’толькі, столькі’: не токма пець, ён слова сказаць не можа (Мат. Гом.), насыпалі токма (пры продажы гаршкоў за збожжа, г. зн. за гаршчок давалі столькі зерня, колькі ў яго ўлазіла) (Вярэн., Арх. Вяр.), ст.-бел. токмо ’толькі’ (Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр. дыял. то́кма ’тым больш, больш за тое; без прыдачы’, рус. то́кмо ’толькі’, дыял. то́кма ’тс’, стараж.-рус. тъкъмо, тъкъма, тъкма ’тс’, славен. tekma ’спаборніцтва’, дыял. tekmà ’аднолькава, якраз’, харв. takmo, takmu ’толькі’, балг. *тъ́кмо ’дакладна, роўна, якраз, менавіта’, макед. токму ’дакладна, якраз, своечасова, менавіта’, ст.-слав. тъкъмо, токъмо, токмо ’толькі’. Прасл. *tъkъmo звязана з *tъknǫti (параўн. тыкнуць, ткаць 2), гл. ESSJ SG, 2, 712–714. Паводле Фасмера (4, 70), параўнанне з літ. tìkti ’надаецца, падыходзіць’, tiktaĩ ’толькі’ фанетычна недакладнае. Сной (у Бязлай, 4, 163) мяркуе пра прыслоўе ад *tъknǫti па тыпу міма (гл.), якое семантычна супадае з рус. то́чно ’дакладна’, што ўзыходзіць да таго ж дзеяслова (параўн. точ у точ ’дакладна’, гл. точ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тыке́ля ‘толькі’ (Ласт., Гарэц., Сцяшк.), ‘столькі’ (воран., Сл. рэг. лекс.), таке́ля ‘так, гэтак’: каб ты такеля жыў, як гэто праўды (Васільковая сп.), тыкеле ‘толькі, аднак’ (Ф. Багушэвіч), сюды ж, відаць, тыке́ль ‘цяпер’ (Сцяшк.). Няясна. Ластоўскі (Ласт., 706) падае разам з ткале ‘толькі, адно’ (Сержп.), гл. Гутшміт (ZfSl, 19, 2, 270) адносіць да балтызмаў разам з тыкі ‘толькі’, параўноўваючы з літ. tik ‘тс’; аналагічна Санько, Kryu̯ja, 1966, 1, 93. Літоўскае слова разглядаецца як скарочаная форма літ. tíek ‘столькі’, што адпавядае пытальнаму kíek ‘колькі’ (Смачынскі, 675). Канец слова можа ўзыходзіць да часціцы *‑lě/*‑le (параўн. ЭССЯ, 14, 171–173).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
исключи́тельно
1. нареч. (на редкость) выклю́чна; (чрезвычайно — ещё) надзвыча́йна, надзвы́чай;
исключи́тельно одарённый челове́к надзвы́чай (надзвыча́йна) таленаві́ты (здо́льны) чалаве́к;
2. в знач. част. (только) выклю́чна, то́лькі;
э́тим мы обя́заны исключи́тельно ему́ гэ́тым мы абавя́заны выклю́чна (то́лькі) яму́;
3. нареч. (за исключением, кроме) выклю́чна;
от А до К исключи́тельно ад А да К выклю́чна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыста́вы толькі мн. ’вароты’ (лаг., Жд. 3). Дэрыват ад прыста́віць < ставіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смы́чаны толькі мн. л. ‘атрэп’е’ (карэліц., Шатал.). Да смык, смыкаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́ко ‘толькі’ (Сцяшк.). Дэфармаванае ту́лько, ты́лько ‘тс’, параўн. тыкі, тыко, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)