◎ Мыдлёўка, мыдлоўка ’прылада для вымярэння таўшчыні цёсу’ (Касп., Сл. Эп.-Шып.; браг., рагач., Мат. Гом.). З польск. mydlówka ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сшыпу́ліць ’стуліць, сшыць’, сшыпу́лены ’сшыты на скорую руку’ (Яўс.). Магчыма, да шып ’драўляны клін, якім злучаюць бярвенні’. Гл. шыпуліць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бадзю́лька 1 ’калючка, востры шып у расліны — агрэсту, ружы’ (Бяльк.); ’калючка ў вожыка; іголка ў расліны, шып’ (Нас.); ’матавіла для наматвання нітак; калючка’ (Касп.). Таго ж паходжання, што і назва чартапалоху — бадзюлі (< *bodati, *bosti ’калоць’). Матавіла атрымала сваю назву па форме (шылападобныя канцы).

Бадзю́лька 2, бадзюлёк ’што-небудзь маленькае’ (Бір. Дзярж.). Назва, бясспрэчна, другаснага паходжання. Першапачаткова, напэўна, тое ж самае, што і бадзю́лька 1 ’калючка; матавіла’, потым маленькая калючка, маленькае матавіла і г. д.’ > ’што-небудзь маленькае’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

калючка, іголка, шып / з коласа: асцюк, вус

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

◎ Нашы́пкацца ’набіцца, назбірацца’ (Ян.). Экспрэсіўнае ўтварэнне, суадноснае з нашыцца ’тс’, гл. шыцца ’лезці’, параўн. шып ’маленькі чарвячок, што водзіцца ў рэчцы, які будуе вакол сябе хатку’ (Сл. ПЗБ) і шыцік ’тс’ (там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сыгла́цца ’пасябраваць’ (Мат. Гом.). Няясна; магчыма, да *jьgъla ’клін, шып, пры дапамозе якога злучалі часткі чаго-небудзь’ (гл. ігла). Паралельнае ўтварэнне сыглі́чыцца ’злучыцца металічнымі скобамі’ (Юрч. Вытв.) ад ігліца ’брусок, што злучае дошкі’, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мы́слік ’ручны інструмент для прабівання невялікіх дзірачак у метале, камені, скуры і г. д. (ТСБМ, Сцяшк., Шат., Касп.; КЭС, лаг.; беш., Сл. Эп.-Шып.). З польск. myślik ’тс’, якое з ням. Meissel ’далато’ (Варш. сл., 2, 1088).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

штыль ​1, ‑ю, м.

Адсутнасць ветру, бязветранае надвор’е (на моры, акіяне, возеры і пад.). Мы з табою на тым разышліся паўстанку, Дзе прадрок навальніцу бязветраны штыль. Звонак. Абрыдла ўсё ў вандроўцы дальняй — Чужая соль, і хлеб чужы, І штыль, і шторм дзесяцібальны, З якім нялёгка падружыць. Танк.

•••

Мёртвы штыль — поўная адсутнасць ветру.

[Ад гал. stil.]

штыль ​2, ‑я, м.

1. Востры стрыжань.

2. Спец. Тое, што і шып ​1.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Спень ‘шпень, кароткі выступ, завостраная кароткая палачка і інш.’ (ТС), укр. дыял. спінь ‘востры канец верацяна’. Апошняе, паводле Трубачова (Ремесл. терм., 100; Труды, 1, 778), роднаснае н.-луж. špeńc ‘стрэмка, асцюк, калючка, жала, страла, расток’ < *spěnьcь, *spьnьcь < прасл. дыял. *spьnь, spinь што звязала з лац. spīna ‘іголка, шып’, spīnus ‘цёран’. Можа паходзіць таксама з рум. spin ‘калючка, іголка’ (ЕСУМ, 5, 374). Гл. аднак шпень ‘штыр, стрыжань’, ‘вастрыё ў верацяне’, шпе́ніць ‘шчыльна састаўляць’, якія несумненна да польск. śpień ‘злучэнне, запанка’, параўн. шпо́нка ‘драўляны шып, якім замацоўваюцца дошкі (Ян.), што, хутчэй за ўсё, звязана з ням. Spahn ‘трэска’. Няясна, магчыма, вынік налажэння семантыкі розных па паходжанні слоў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

шип​I м.

1. (колючка на растении) калю́чка, -кі ж.;

2. техн. шып, род. шы́па м.;

3. стол. па́лец, -льца м.;

4. (на подкове) гак, род. га́ка м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)