Verbum

папрыпі́сваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Прыпісаць усіх, многіх або ўсё, многае. Папрыпісваць прозвішчы ў спісы. Папрыпісваць дапрызыўнікаў да прызыўных участкаў. □ Цар папрыпісваў іх [людзей] вёскамі да рудных промыслаў, прымушаючы адбываць прыгон. У. Калеснік.

рукадзе́лле, ‑я, н.

1. Шыццё, вязанне, вышыўка і пад. віды ручной працы. Вучыла бабка Ягася яе і рукадзеллю. Арабей.

2. Рэч, выкананая шыццём, вязаннем і пад. — Прадай мне рукадзелле сваё, — просіць цар рукадзельніцу. Асіпенка.

высяда́ць, ‑ае; незак.

1. Прабівацца на паверхню (пра валасы). Першы пух на барадзе і губе ўжо здорава высядаў у.. [Сымона]. Чорны.

2. Высаджвацца адкуль‑н. Караблі ўсё прыбываюць, І на бераг на шырокі Цар з дружынай высядае. Танк.

перыфра́з, ‑а, м. і перыфра́за, ‑ы, ж.

Выраз, які з’яўляецца апісальнай перадачай сэнсу другога слова або выразу (напрыклад, «цар птушак» замест «арол»). У «Баладзе аб уральскім ганку» А. Вялюгіна танк называецца «сынам Урала». Гэта і ёсць перыфраз. А. Макарэвіч.

[Грэч. períphrasis.]

фабрыка́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Капіталіст — уладальнік фабрыкі (у 1 знач.). Цар і царскія міністры, фабрыкант, банкір і пан Забіралі ўсё дачыста У рабочых і сялян. Грахоўскі.

2. перан.; чаго. Іран. Той, хто фабрыкуе што‑н.; стваральнік і распаўсюджвальнік чаго‑н. Фабрыкант маны і розных чутак.

[Лац. fabricans, fabricantis.]

янта́р, ‑у, м.

Скамянелая, звычайна жоўтага колеру розных адценняў, смала хвойных дрэў, якая ўжываецца для вырабу розных аздоб; бурштын. На бераг выкідвае мора Янтар з залацістым пяском. Смагаровіч. // Выраб з гэтай смалы. Відаць, што цар спраўляе свята. Сядзіць сам высака на троне,.. У брыльянтах, янтарах карона. Танк.

[Ад літ. gintâras, латыш. dziñtars.]

вы́зверыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.

Разм.

1. Моцна, пераходзячы на крык, накінуцца на каго‑н. (з папрокамі, лаянкай і пад.). — Марш у хату! — вызверыўся.. [Архіп] на жонку, падбег да варот і спытаў, нібы не ведаючы: — Хто там? Дуброўскі. Вызверыўся люты цар: — Дзе ахова? Дзе чыны? І куды глядзяць яны? Вітка.

2. Паглядзець са злосцю.

састарэ́ць, ‑эю, ‑эеш, ‑эе; зак.

Зрабіцца, стаць старым. Падышоў тады да броду, Буры цар, доўгабароды, Глянуў у ваду: — Не бачу, Пэўна, састарэў, няйначай. Вітка. Пражыў інжынер жыццё, састарэў, а чаго ён дасягнуў? Шыцік. // Разм. Стаць непрыгодным для чаго‑н. (аб прадметах). [Міхал:] — Але што рабіць цяпер? Пакуль база будзе створана, гэтыя машыны састарэюць ужо. Карпаў.

уясні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што або з дадан. сказам.

Зрабіць ясным, зразумелым для сябе. Вялічка ўспомніў, што ён, калі быў яшчэ ў забыцці, чуў гэты шэпт, але не мог уясніць сабе яго як сапраўднасць. Чорны. Зачэпа прадаўжаў: — Мне здаецца, што вы добра ўяснілі, што галоўны наш вораг багатыя — цар, міністр, губернатар, пан. Асіпенка.