уяві́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., уя́віцца; зак., каму.
Узнікнуць ва ўяўленні або (безас.) здацца, паказацца.
Яму ўявілася будучае.
Мне ўявілася, што наперадзе — абрыў.
|| незак. уяўля́цца, -я́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аснава́цца, аснуецца; зак.
Узнікнуць, утварыцца, арганізавацца; тое, што і заснавацца (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
з’яві́цца, з’яўлю́ся, з’я́вішся, з’я́віцца; зак.
1. Прыйсці куды-н. па выкліку, па якой-н. афіцыйнай неабходнасці.
З. ў час.
З. ў суд.
2. Прыйсці, прыбыць.
Дадому сын з’явіўся позна вечарам.
3. Узнікнуць, паказацца перад вачамі, паявіцца.
На небе з’явіліся першыя зоркі.
4. Узнікнуць, пачаць існаваць.
З’явілася новая думка.
5. Стаць, зрабіцца чым-н.
Прастуда з’явілася прычынай хваробы.
◊
З’явіцца на свет — нарадзіцца.
|| незак. з’яўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. з’яўле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
арганізава́цца, -зу́юся, -зу́ешся, -зу́ецца; -зу́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Узнікнуць, з’явіцца, утварыцца.
Арганізаваўся новы аддзел.
2. Аб’яднацца для якой-н. мэты.
А. на барацьбу за мір.
|| незак. арганізо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закра́сціся, -ра́дуся, -ра́дзешся, -ра́дзецца; -ра́ўся, -ра́лася; зак.
1. Пранікнуць куды-н. крадком, употай.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Непрыметна з’явіцца, узнікнуць.
Закралася падазронасць.
|| незак. закрада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і закра́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Зніка́ць ’пераставаць існаваць’. Рус. сника́ть ’панікаць’, укр. зникати ’знікаць’, польск. znikać ’тс’, чэш. кніжн. znikati, славац. уст. zniknút, славен. znikniti ’прайсці’, ’знікнуць’, izníkniti ’знікнуць’, серб.-харв. ѝзникнути ’ўзысці (пра расліну)’, ’узнікнуць, ’з’явіцца’, балг. изнѝквам ’узнікнуць, панікнуць’, макед. изникне ’знікнуць’, ’узыйсці’. Ц.-слав. изникнѫти ’знікнуць’, съникнѫти ’заглядваць уперад’, съницати ’наглядаць’ (Міклашыч, Lex. paleosl.), ст.-рус. изницати ’ўзнікаць’. З прэфіксам z‑ (< jьz ці sъn‑) ад дзеяслова nikati (гл. нікнуць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ствары́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., ство́рыцца; зак.
1. Утварыцца, узнікнуць.
На месцы балота стварылася возера.
2. Арганізавацца, пачаць дзейнічаць (пра якую-н. грамадскую арганізацыю, установу і пад.).
Пры школе стварыўся драматычны гурток.
|| незак. ствара́цца, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заце́пліцца, ‑ліцца і зацяплі́цца, ‑ліцца; зак.
Разм. Загарэцца слабым полымем. Зацеплілася свечка. // перан. Узнікнуць, з’явіцца. Зацеплілася надзея. □ У камісара зацеплілася бацькоўская пяшчота. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нахлы́нуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.
1. Імкліва набегчы, нацячы ў вялікай колькасці.
Нахлынула хваля.
2. перан. Раптоўна прыйсці, набегчы, з’явіцца ў вялікай колькасці.
Нахлынуў натоўп.
3. перан. Узнікнуць, з’явіцца (пра думкі, пачуцці і пад.).
Нахлынулі ўспаміны.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прабудзі́цца, -буджу́ся, -бу́дзішся, -бу́дзіцца; зак.
1. Тое, што і прачнуцца (кніжн.).
П. ад сну.
Прырода прабудзілася (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Узнікнуць, з’явіцца (пра пачуцці, жаданні і пад.; высок.).
|| незак. прабуджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. прабуджэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)