Слізуны́ ‘грыбы маслякі’ (Сл. рэг. лекс.), сюды ж слізу́х ‘масляк’ (Сцяшк.), сліжа́к ‘казляк ’ (Яўс.). Да слізкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скліме́ць ‘плакаць, хныкаць’, скліма́ ‘плакса, піскуха’ (Юрч.). Няясна; магчыма да слім (гл.) з ‑к‑, як у склізкі/слізкі, з нетыповым семантычным развіццём.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слі́зень ‘слізняк, смоўж’ (Ян., ТС), слі́зянь ‘вераценца’ (віл., Сл. ПЗБ), параўн. укр. сли́зень ‘тс’. Да слізкі (гл.) па тыпу слівень, слімень (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Асклі́злы ’слізкі’ (КТС). Генетычна — дзеепрыметнік ад дзеяслова *осклизти, параўн. склізнуць у Насовіча. Пачатковае а‑ мае прэфіксальны ці пратэтычны характар. Пра корань гл. склізкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слішч ‘смоўж’ (ТС). Хутчэй за ўсё, да слізкі (гл.) у выніку субстантывацыі першаснага *slizъkъ, параўн. сліш ‘смоўж’ (Сл. ПЗБ); магчымы ўплыў наступнага слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слізга́ць ‘рухацца па гладкай, слізкай паверхні, не адрываючыся ад яе; коўзаць’ (ТСБМ), слі́згацца ‘коўзацца’ (ТСБМ, Касп.), слізга́цца ‘тс’ (Нас., Варл., Сл. ПЗБ), сліза́цца ‘выслізваць, быць слізкім; коўзацца на нагах’ (Нас.), слізго́та ‘стан паверхні пры абледзяненні’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк.). Рус. пск. сли́зга́ть, польск. ślizgać się, ślizgać ‘тс’, балг. сли́згам се ‘коўзацца, паслізнуцца; падаць, паслізнуўшыся’, макед. (с)лизга се ‘коўзаць, коўзацца, паслізнуцца’. Прасл. *slizgati (sę) (Слаўскі, 4, 251) экспрэсіўны дзеяслоў з суф. ‑g‑ або ‑zg‑ ад *slizati < і.-е. *slei̯‑g‑ ‘слізкі, слізгацца’; Борысь, 617. Сувязь з слізь, слі́зкі, сляза (гл.) адзначаюць Міклашыч, 300; Праабражэнскі, 2, 300; Брукнер, 531; Фасмер, 3, 671; БЕР, 6, 877. Для шэрага форм характэрна чаргаванне ‑г‑/‑к‑, параўн. слі́зкаць ‘слізгацець’, слі́зкацца ‘катацца на каньках’ (Байк. і Некр.), відаць, пад уплывам слізкі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пасліжава́ць ’пашліфаваць’ (віл., Сл. ПЗБ). Утворана ад па‑ і сліж(ак) ’лагі’ (гл.) пры ад’ідэацыі ’слізкі’. Магчыма, у арыгінале не зусім дакладна пададзена значэнне слова (дзерава пасліжаваць трэба).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
слі́зісты, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да слізі, з’яўляецца сліззю. Слізістае рэчыва. // Спец. Які змяшчае слізь, выдзяляе слізь. Слізістая сумка. Слізістыя залозы.
2. у знач. наз. слі́зістая, ‑ай, ж. Слізістая абалонка — тонкая, заўсёды накрытая сліззю абалонка, якая высцілае ўнутраную паверхню некаторых органаў чалавека і пазваночных жывёлін. Слізістая носа.
3. Пакрыты сліззю, слізкі. Слізістыя грыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раско́ўзаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад раскоўзаць.
2. у знач. прым. Слізкі, коўзкі. Пятро доўга ішоў раскоўзанай вуліцай паўз абшытыя шалёўкай прысадзістыя дамы. М. Стральцоў. Дзверы ў зямлянку былі нізкія. Спуск круты і раскоўзаны. Мыслівец.
3. у знач. прым. Раскіданы, растрэсены коўзаннем. Людзі з .. [фурманак] ціха паглядалі .. на раскоўзаную салому пад сабою. Чорны. Кандрат вельмі ж падазрона зірнуў на раскоўзаны ложак. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
небяспечны, страшны, сур'ёзны; круты, напружаны, крытычны, слізкі, коўзкі (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)