Во́тмеле ’пясчаная каса ў рацэ’ (Яшк.). Гл. водмель.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нешыро́кі, ‑ая, ‑ае.

Невялікі па шырыні; даволі вузкі. Па баках нешырокай малапаезджанай дарожкі, сярод розных траў і кветак, багата рос і ўжо выспяваў пахучы кмен. Колас. Нешырокая пясчаная вуліца пуставала. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ва́пнава-пясча́ны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ва́пнава-пясча́ны ва́пнава-пясча́ная ва́пнава-пясча́нае ва́пнава-пясча́ныя
Р. ва́пнава-пясча́нага ва́пнава-пясча́най
ва́пнава-пясча́нае		 ва́пнава-пясча́нага ва́пнава-пясча́ных
Д. ва́пнава-пясча́наму ва́пнава-пясча́най ва́пнава-пясча́наму ва́пнава-пясча́ным
В. ва́пнава-пясча́ны (неадуш.)
ва́пнава-пясча́нага (адуш.)		 ва́пнава-пясча́ную ва́пнава-пясча́нае ва́пнава-пясча́ныя (неадуш.)
ва́пнава-пясча́ных (адуш.)
Т. ва́пнава-пясча́ным ва́пнава-пясча́най
ва́пнава-пясча́наю		 ва́пнава-пясча́ным ва́пнава-пясча́нымі
М. ва́пнава-пясча́ным ва́пнава-пясча́най ва́пнава-пясча́ным ва́пнава-пясча́ных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пусты́нна-пясча́ны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. пусты́нна-пясча́ны пусты́нна-пясча́ная пусты́нна-пясча́нае пусты́нна-пясча́ныя
Р. пусты́нна-пясча́нага пусты́нна-пясча́най
пусты́нна-пясча́нае		 пусты́нна-пясча́нага пусты́нна-пясча́ных
Д. пусты́нна-пясча́наму пусты́нна-пясча́най пусты́нна-пясча́наму пусты́нна-пясча́ным
В. пусты́нна-пясча́ны (неадуш.)
пусты́нна-пясча́нага (адуш.)		 пусты́нна-пясча́ную пусты́нна-пясча́нае пусты́нна-пясча́ныя (неадуш.)
пусты́нна-пясча́ных (адуш.)
Т. пусты́нна-пясча́ным пусты́нна-пясча́най
пусты́нна-пясча́наю		 пусты́нна-пясча́ным пусты́нна-пясча́нымі
М. пусты́нна-пясча́ным пусты́нна-пясча́най пусты́нна-пясча́ным пусты́нна-пясча́ных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

намы́ў, ‑мыву, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. намыць (у 2–4 знач.).

2. Зямля ля берага, намытая вадой. На гэты бок Дзвінасы ад Леснікоў цягнецца нізінная пясчаная каса — вясновыя намывы і наносы. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Не́ўжыткі, ны́вжыткэ ’пясчаная зямля, непрыдатная для апрацоўкі’ (драг., Сл. Брэс.). Гл. ужы́так, ужыва́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жаўква́ ’жоўты пясок, пясчаная зямля пад глебай’ (глуск., Янк. III), жо́лква ’жоўты пясок’ (Лексіка Пал., 100), жаўкле́ц ’жоўты пясок, пясчаная зямля’ (слаўг., Яшкін, 64). Паводле Брукнера (665), польск. тапонім żółkiew (параўн. укр. уласнае імя Жо́вква) да жо́ўкнуць (гл.). Як і ў жо́ўкнуць, жо́ўклы, тут адбылася семантычная кантамінацыя з жо́ўты (гл.). Параўн. жаўкры́нец, жаўтапёс, жаўця́к 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пе́ляка ’пясчаная неўрадлівая глеба’, пелякава́тая ’тс’ (чэрв., Нар. лекс.), ’пясчанае поле’ (чэрв., касцюк., ЛА, 2). Да пе́ліка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разве́й ’жоўты пясок’ (Сцяшк.), ’пясчаная неўрадлівая глеба’ (шчуч., Нар. лекс.). Утворана ад разве́яць (гл.) бязафіксным спосабам, як гле́й (гл).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пухле́ц ’попельна-шэрая глеба; пясчаная ці падзолістая глеба з неперагніўшымі часткамі расліннасці’ (Хрэст. дыял.; полац., Нар. лекс.). Ад пухлы ’рыхлы, порысты’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)