шчыльне́ць, ‑ее; незак.
Станавіцца больш шчыльным (у 1, 2 знач.). Хай растуць і шчыльнеюць калоны. Мір ідзе! — Прэч з крывавай вайной. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пайсці́, пайду́, по́йдзеш, по́йдзе; пайшо́ў, -шла́, -ло́; пайдзі́; зак.
Пачаць ісці (паводле ўсіх знач. дзеясл. «ісці»).
Хлопчык пайшоў (пачаў хадзіць). Пайшоў прэч! (выбірайся).
◊
Калі на тое пайшло (разм.) — калі ўжо так трэба, калі так неабходна.
Так не пойдзе (разм.) — так, пры такой умове нічога не атрымаецца, не выйдзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́нка ’вон, прэч’ (Др.-Падб.), во́нкі ’тс’ (КТС, Бяльк.). Рус. смал. во́нки ’прэч’, бранск. во́нки ’на двор’, укр. во́нка, балг. вънка, чэш. дыял. venka (j), славац. vonka. Расшырэнне вон 1 ужо ў позні час пры дапамозе прыслоўных часціц ‑ка, ‑кі (Карскі 2-3, 77; Махэк₂, 683).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вымята́цца, ‑аецца; незак.
1. Разм. груб. Выходзіць, выбірацца прэч. [Дырэктар:] — Вымятайцеся зараз жа, каб я вас ні аднаго не бачыў! Пестрак.
2. Зал. да вымятаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшнурава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.
Развязаць, паслабіць шнуроўку. Расшнураваць чаравікі. □ Падскочыў рыбак, адным рыўком расшнураваў дно [куля] і кінуўся прэч, каб не задавіла. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Машы́р! ’марш! пайшоў прэч!’, машырава́ць ’маршыраваць, ісці’ (Нас., Шат.), машарава́ць ’праяўляць энергію ў дзеянні, разыходзіцца, шумець’ (Юрч.). З польск. maszerować ’маршыраваць’ (Кюнэ, 76).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асадзі́ць², асаджу́, аса́дзіш, аса́дзіць; аса́джаны; зак.
1. каго-што. Спыніць, прымусіць падацца назад.
А. каня.
2. што. Прымусіць апасці, апусціцца ўніз.
Дождж асадзіў пыл на дарозе.
3. перан., каго-што. Даць адпор каму-н., прымусіць змоўкнуць, змяніць тон, абарваць (разм.).
4. разм. Зваліць ударам.
◊
Асадзі назад! — прыпыніся, дай прайсці; прэч (як патрабаванне пазбавіцца ад каго- ці чаго-н.).
|| незак. аса́джваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вон,
1. прысл. Прэч, на двор. Выгнаць з хаты вон.
2. выкл. Ужываецца ў значэнні загаду выйсці. Вон адсюль! — Вон, каб мае вочы вас не бачылі!.. Ракітны.
•••
Вон з вачэй — прэч.
Дух вон з каго гл. дух.
(Хоць) душа вон гл. душа.
З рук вон — а) дрэнны; вельмі дрэнны. Ледзь Морж прыпоўз назад і — плюх! — у мора. Адлежваўся, бядак, нямала дзён. Каханне атрымалася — з рук вон. Корбан; б) вельмі, надта. Абстаноўка, шчыра кажучы, з рук вон дрэнная. Дзенісевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здзічэ́лы, ‑ая, ‑ае.
1. Які здзічэў, стаў дзікім (у 1 знач.). Здзічэлы сад. □ Здзічэлы конь.. чуйна ўзняў галаву ад вады.. і кінуўся прэч. Караткевіч.
2. перан. Які адвык ад людзей, ад культурных звычак; нелюдзімы. Здзічэлы чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
отча́ливать несов.
1. (отвязывать) мор. адча́льваць;
2. (отплывать) адча́льваць, адплыва́ць; ад’язджа́ць;
отча́ливай! (убирайся) прост. адыдзі́!, адста́нь!, ідзі́ прэ́ч!;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)