парушэ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. парушаць — парушыць і стан паводле знач. дзеясл. варушацца — варушыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
турбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; незак., каго-што.
1. Парушаць чый-н. спакой, непакоіць каго-н., перашкаджаць каму-н.
На рабоце яго не турбавалі.
2. Хваляваць, трывожыць.
Яго турбавала незвычайная цішыня вакол.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падгу́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Парушаць сямейную вернасць або вернасць у каханні. Жонка [Ціхона Шайдоба] Аўдоцця любіла падгульваць. Федасеенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дысгармані́раваць, ‑руе; незак.
1. Быць у дысгармоніі, парушаць гармонію.
2. перан. Быць у разладзе, няўзгодненасці, разыходзіцца з чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пракро́чваць, пракрочываць ’грашыць’ (Нас.), прабачэнне ’пераход, перасячэнне граніцы’ (трох., Сл. ПЗБ). З польск. przekroczwać ’пераступаць; парушаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смець, сме́ю, сме́еш, сме́е; незак., з інф.
1. Адважвацца, мець смеласць для чаго-н.
Не с. спрачацца.
2. Мець права на што-н.
Ніхто не смее парушаць закон.
◊
Не смей(це) (разм.) — строгая забарона што-н. рабіць.
|| зак. пасме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
попира́ть несов.
1. (наступать на кого-, что-л.) высок. тапта́ць;
2. перен. тапта́ць; (грубо нарушать) (гру́ба) паруша́ць; (оказывать неуважение, оскорблять) зневажа́ць;
попира́ть чьи́-л. права́ тапта́ць (паруша́ць) чые́-не́будзь правы́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ру́шыцца ’скрануцца з месца, пачаць рух’, ’накіравацца’, ’абвальвацца’, ’разбурацца’ (ТСБМ), ’пачаць рух’, рушыць (ТСБМ), рушэнне ’паход’ (Гарэц. 1). Укр. ру́шити, руша́ти ’рухаць, варушыць’, рус. ру́шить ’разбураць’, польск. ruszyć ’рушыць, крануцца’, н.-луж. rušowaś ’бушаваць, шумець’, чэш. rušiti ’турбаваць (каго-небудзь), парушаць (цішыню)’, славац. rušiť ’крануцца, рушыць’, славен. rúšiti ’трэсці, калаціць, зносіць’, серб.-харв. ру̏шити ’разбураць’, балг. ру́ша ’тс’, ст.-слав. роушити ’тс’. Звязваюць з рух (гл.) і ў якасці індаеўрапейскіх адпаведнікаў прыводзяць літ. raũsti, rausiù, rausiaũ ’рыць, капацца’, лат. ràust, ‑šu, ‑su ’разграбаць, месці’, літ. rausis ’пячора’, rūỹs, rūsas ’пограб’, ст.-ісл. rúst ’руіны, разбураная сцяна’ і інш. (Фасмер, 3, 525). Борысь (528) узводзіць да *rušiti [< *ruchi‑ < *rou̯s‑ī‑] ’надаваць рух, папіхаць, рушыць, парушаць’, вытворнае ад незахаванага прасл. *rusti ’рыць, капаць, пераварочваць, парушаць (напрыклад, зямлю)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
маўча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.
1. Нічога не гаварыць, не падаваць голасу.
Слухай і маўчы.
2. перан. Не парушаць цішыні, спакою.
Вёска маўчыць.
3. аб чым. Захоўваць што-н. у тайне, не расказваць пра што-н.
Аб гэтай справе лепш м.
|| наз. маўча́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дэмаскава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е і дэмаскі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., каго-што.
Зняць (знімаць) або парушыць (парушаць) маскіроўку.
Д. аб’ект.
|| звар. дэмаскава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся і дэмаскі́равацца, -руюся, -руешся, -руецца; -руйся.
|| наз. дэмаскава́нне, -я, н., дэмаскі́раванне, -я, н. і дэмаскіро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)